– Van oude mensen en dingen die voorbij gaan –
De gemiddelde leeftijd van een debuterend prozaschrijver is 39. Jan Paul Bresser is 69. Hij heeft er al een arbeidzaam leven op zitten. In dat leven was hij journalist en kunstcriticus en heeft hij zijn sporen verdiend. Een deel van zijn belevenissen tekende Bresser in 2002 op in Jaren van verbeelding. Daarin plaatst hij kunstenaars – acteurs, regisseurs, schrijvers, dichters, maar ook hun beschouwers – en hun werk in de context van de tijd. Zelf is hij in dat boek allerminst afwezig: het is een weergave van zijn ontmoetingstocht door het culturele landschap.
Het verdriet van Eline, de verhalenbundel waarmee Jan Paul Bresser als prozaïst debuteert, lijkt in zekere zin op Jaren van verbeelding. Als chroniqueur van verdwijnend leven zit hij in het wezen en onder de huid van zijn personages, man en vrouw. Het verdriet van Eline portretteert al dan niet fictieve bewoners van het Haagse Hofkwartier, een voorname buurt maar dat vrijwaart wie er woont niet van groot en klein leed.
Een bejaarde moeder die haar zoon steunt in het verlangen vrouw te zijn; een non met dubieuze motieven; een gepensioneerde die zich laat veroveren door de poëzie van M. Vasalis; een kapper die als eerste hoort hoe een politica afscheid gaat nemen; een acteur die een na-carrière liegt: zijn personages zijn in hun ontmoeten en ontlopen bijna allemaal ontroerend en aandoenlijk, maar lang niet zo onschuldig als ‘oude’ mensen heten te zijn.
Bresser moet het vooral hebben van het observeren en minder van het fabuleren. Zijn verhalen – die een verlengstuk zijn van de columns die Bresser als sinds jaar en dag schrijft – zijn miniaturen opgebouwd uit zorgvuldig gekozen woorden en al even zorgvuldig geformuleerde zinnen. Zijn taal is nog net niet van een andere tijd, maar schuurt tegen de naturalistische traditie van grote ziel Louis Couperus, eveneens Hagenaar. In Het verdriet van Eline gaat het niet alleen om de personages. Het decor is minstens zo belangrijk. Bresser archiveert geuren, gewoonten en mores, straten en pleinen om zijn dorp Den Haag voor vergetelheid te behoeden. Zo kan het ook: schrijven zonder donder en geweld, op de vierkante millimeter.
In de verhalen van Jan Paul Bresser klinkt de echo van voorbeelden en voorliefdes. Hij slaagt er niet altijd in het evenwicht tussen eerbetoon en belezenheid tonen te bewaren. Dat is jammer.
Anthos, 2011
ISBN 978-90-414-1804-3
207 p., € 19,95
Leave a Reply