Het museum ligt uit de route, maar vandaag moet ik in de buurt zijn en combineer ik een afscheid met een kennismaking. Ik weet niet veel van Ai Weiwei en nog minder van zijn kunst. Ik ga omdat zijn zonnebloemzaden mijn aandacht trokken. Keramische zonnebloemzaden niet van echt te onderscheiden – zeker niet als je zoals hier afstand moet houden en niet wilt toegeven dat je behalve een leesbril ook nog een bril nodig hebt om te kunnen zien.
Heel veel zijn het er, maar er zijn ook heel veel Chinezen. Heel veel Chinezen die niet anders konden dan als zonnebloemen hun hoofd draaien naar de zon. De zon, c’etait Mao. Heel veel zonnebloemzaden van keramiek, made in China één voor één. Wit porselein dat daarna met een likje grijze verf zonnebloempit wordt. Het zijn er veel, maar niet zoveel als er in Tate Modern in de turbinehal waren uitgestort. Hier in Tilburg zijn ze tot keurige bedden in een ruimte geharkt.
Ai Weiwei: Conceptueel denker en dissident. Hij raakt en ontroert mij niet. Ik krijg geen vat op zijn overtuigingen en daarmee ook niet op zijn werk. Of komt wat ik hier zie niet overeen met mijn verwachtingen? Wat ik hier zie, denk ik al te kennen. Wat ik hier zie, lijkt niet meer dan een rechtstreekse verwijzing naar een kunsthistorisch verleden, niet naar een politieke realiteit. Oké, ik zie er de lol van in: Grapes (de versie uit 2010), volgens het bijschrift gemaakt van krukjes uit de Ten Qing Dynasty (1644-1911) – die overigens een opmerkelijke overeenkomst vertonen met het oud-Hollandse melkkrukje – maar het verontrust mij niet. Het engagement dat er aan ten grondslag ligt, doet geen appel op mijn gevoel voor rechtvaardigheid.
Wat dacht ik te vinden… Geen kunst die naadloos pas in de traditie van ‘het vrije westen’. Ik hoopte op meer vervreemding. Een hardere confrontatie. Niet te relativeren statements.
Ik heb makkelijk praten. Ik woon niet in een land waarin het burgers onmogelijk gemaakt wordt vrij te denken en te spreken (nog niet). Ik hoef me niet in bedekte termen uit te laten over wat onrechtvaardig is (hoewel…).
Ai Weiwei leeft in het volle besef kunstenaar te zijn. Hij leeft kunst op de manier die Joseph Beuys het ‘erweiterter Kunstbegriff’ noemde : kunstenaarschap is geen beroep, maar een houding ten opzichte van de maatschappelijke werkelijkheid en de natuur.
Terwijl voor Ai Weiwei oorzaak en gevolg, vorm en inhoud, autonomie en engagement volstrekt vanzelfsprekend zullen zijn, zoek ik vertwijfeld naar de verbanden zonder de afzonderlijke werken die zich verspreid over de ruimte bevinden uit het oog te verliezen. Het zijn er niet zo veel en ze geven zich niet zomaar bloot, ook niet aan mij, bij wie het verlangen om te doorgronden en begrijpen op het gezicht af te lezen is.
Wat hebben Forever (2003) – een carrousel van gemankeerde fietsen; Rocks (2009-2010) – brokken bij nader inzien geen natuursteen maar porselein op Chinese wijze blauw beschilderd en Trees (2009-2010) – bomen die dan wel niet tot de hemel groeien, maar wel het dak lijken te stutten, met elkaar en met mij te maken? Wat hebben zij, wat heeft Weiwei mij te zeggen over de wereld waarin ik leef? Wat ligt er onder het oppervlakte van de waarneming van deze ‘dingen’?
Ik word pas echt onzeker, en geef de moed ook definitief op, als ik mij moet verhouden tot zijn videokunst. Hoe en hoe lang kijk je in de beslotenheid van een kleine ruimte in de onmiddellijke nabijheid van volslagen vreemden die bewondering uitademen naar een video die drie of tien uur duurt…?
Wie kunst kijkt, moet zich kwetsbaar op durven stellen. Vandaag mis ik hier in dit museum waar ik graag kom en ontdekkingen deed de geborgenheid die nodig is om me over te geven aan een blind date. Want een blind date is het als je onbevangen naar een tentoonstelling gaat en ondanks dat wilt doordringen tot in het diepst van de ziel van de maker en het gemaakte.
Ik verdwaal in mezelf en zoek mijn toevlucht bij oude bekenden.
Marion Nijhof on Facebook says
Wij waren vanmiddag ook in de pont,hebben genoten
Hanta on Facebook says
Zo zie je maar dat kunst op iedereen anders overkomt. Wel een goed stuk van Liliane.
Hanta on Facebook says
Bouke hier, overigens…