Is iemand die uit de provincie komt per definitie een provinciaal? Nee! Dat wist ik natuurlijk al, maar nu zag ik het bevestigd in een serie stukken van Fernando Pessoa in de bundel De anarchistische bankier & ander proza.
In die bundel staat een katern dat De Portugese mentaliteit heet. Het is een bundeling van vier stukken – Het Portugese provincialisme, De Portugese mentaliteit, De ziekte der discipline en Verbeeldingstekort bij overmatige verbeeldingskracht – respectievelijk geschreven in 1928, 1932, 1915 en 1915.
Natuurlijk zijn die stukken ‘gedateerd’ en bovendien beperkte Fernando Pessoa zich tot de aard van het Portugese volk, maar is daarmee gezegd dat wat hij toen beweerde geen algemene geldigheid heeft?
Voordat Pessao de kenmerken van een echte provinciaal opsomt, omschrijft hij in Het Portugese provincialisme eerst wat provincialisme is:
‘Provincialisme bestaat in het behoren tot een beschaving zonder deel te hebben aan de hogere ontwikkeling daarvan – in het mimetisch volgen ervan, derhalve, met een onbewuste en gelukzalige ondergeschiktheid.’
Nu twijfel ik toch even. Want: ben ik wel origineel en oorspronkelijk genoeg.
Een (Portugese) provinciaal herken je volgens Pessoa zo. Hij wordt gekenmerkt door:
– de bewondering voor grote milieus;
– liefde voor het moderne en de vooruitgang;
– het onvermogen tot ironie.
Maar nu weet ik het zeker. Ik ben geen provinciaal, en Pessoa geen Portugees.
Paul van de Wiel says
Bedankt voor de tip. Pessoa is mijn favoriete schrijver en ik kende dit boek niet. Hoe kwam je erop?