Het ‘vooruitexemplaar’ van de nieuwe roman van Haruki Murakami – De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren – dat gisteren in de bus viel, ging vergezeld van een brief waarin mij vriendelijk maar met klem verzocht wordt niet te publiceren over het boek voor 12 januari 2014, de dag waarop de roman zou verschijnen: de dag dat Haruki Murakami 65 wordt.
Geen punt, wat mij betreft. De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren lezen en herlezen, er (in relatie tot het overige werk) iets van vinden en dat opschrijven, dat zou ik toch niet redden voor 12 januari. Bovendien: ik doe niet mee in de ratrace voor recensenten. Ik hoef niet per se de eerste te zijn die (n)iets te melden heeft.
Het verzoek van de uitgever vraagt echter om een principiëlere opstelling. Dat de nieuwe Murakami nieuws genoeg is voor een embargo is goed nieuws voor de literatuur. Maar: is het verschijnen van een roman zo belangrijk dat het zo’n zwaar journalistiek rechtvaardigt?
Natuurlijk komt het begrip ‘embargo’ voor in het Basisboek Journalistiek. Het mijne is inmiddels alweer twintig jaar oud, maar ik waag het erop er uit te citeren:
‘Embargo is de afspraak tussen een bron (ministerie, partij, vakorganisatie, gemeente) en de redactie om de informatie tijdelijk achter te houden. Pas op een tevoren bepaald tijdstip mag u dan overgaan tot publikatie. Beide partijen kunnen met het overeengekomen uitstel hun voordeel doen. De afzender wil dat de informatie (een redevoering, een dikke nota, de begroting van het Rijk of een gemeente) netjes in de krant komt. De journalist heeft een leespauze en hoeft geen haastwerk af te leveren.
Soms is een embargoverzoek alleen maar een truc om het nieuws een tijdje uit de krant te houden. U willigt het in de regel in als het ècht ‘informatie vooraf’ betreft, bijvoorbeeld een jaarverslag dat nog moet worden uitgebracht, of een rede die overmorgen wordt uitgesproken. Het embargo vervalt zodra de informatie uit andere bron bekend is gemaakt. Dus als een concurrent de afspraak schendt, hoeft geen enkele journalist zich er langer aan te houden.’
Een echt embargo is het verzoek van uitgeverij Atlas Contact dus niet. Er is geen sprake van een afspraak tussen twee partijen. De uitgever doet een beroep op ons en hoopt op medewerking. In dit geval vanwege die verjaardag en dat festival (Atlas Contact en Das Magazin organiseren op 11 januari een Murakami Festival). Dit weekend moet in het teken van Haruki Murakami staan.
Vragen om medewerking doet meer recht aan de situatie. Want persoonlijk vind ik het verschijnen van de nieuwe roman van Haruki Murakami geen reden voor een embargo. Daarvoor is het (politiek, maatschappelijk en cultureel) belang te gering. Maar wie weet verander ik van mening als hij de Nobelprijs voor Literatuur krijgt.
Iets anders is dat recensenten in een steeds vroeger stadium over nieuw te verschijnen titels publiceren (zelfs de aankondiging van een titel op komst wordt door sommige media al gebracht als een nieuwsfeit). Iedereen wil de eerste zijn die aandacht besteedt aan nieuw werk van toonaangevende schrijvers. Iedereen wil de eerste zijn om de nieuwe … de hemel in te prijzen of de grond in te boren. Dat uitgevers naar zware middelen grijpen om die tendens te doorbreken, snap ik. Uitgevers willen dat een boek een faire kans krijgt.
Vandaag kwam NRC Handelsblad met een special over Haruki Murakami…
Een special. Dat is mooi, maar hoe verhoudt zich dat tot het embargo? Ik kan me niet voorstellen dat de uitgever niet op de hoogte was van dit voornemen.
Ook anderen – laten we eerlijk zijn: eigenlijk hield niemand zich aan het strikte embargo – waagden het om al iets over De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren te schrijven of te zeggen (en ook boekwinkels venten het boek al uit).
Daarmee is voor iedereen – dat is de journalistieke code – vrij. Iedereen mag vanaf nu wat hij vindt publiek maken.
Laat ik daarom dit zeggen. Ik baal er enorm van dat De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren door zijn uiterlijk – de kleurrijke vormgeving van Vruchtvlees, die vast heel goed past bij het verhaal – in mijn boekenkast (waar Haruki Murakami bijna een hele plank in beslag neemt) behoorlijk uit de toon valt.
Zo. En dan ga ik nu hét Murakami ganzenbord spelen: ‘een wijsheidsspel over Haruki Murakami gecombineerd met een snufje Mens Erger Je Niet (Dol op Jazz? Sla drie beurten over).
Leave a Reply