In mijn boekenkast staat al jaren (grotendeels ongelezen) de roman Tristan da Cunha van Raoul Schrott. Ik zag Raoul Schrott in R.A.M. in gesprek met Arnon Grunberg. Waarom ik op enig moment gestopt ben met lezen? Aan het eiland zal het niet gelegen hebben.
Tristan da Cunha is een afgelegen eiland. Weet ook Judith Schalansky. Zij nam het op in haar Atlas van afgelegen eilanden: vijftig eilanden waar ik nooit ben geweest en ook nooit zal komen. Daarin vind ik dat het 104 vierkante kilometer klein is en dat er 264 mensen wonen. Ze beschrijft ook hoe afgelegen het is (naar Kaap de Goede Hoop is het 2770 kilometer, naar Rio de Janeiro 3340 en naar Zuid-Thule 2690).
Het werd in 1506 door Tristão da Cunha ontdekt. In 1817 wordt de handtekening gezet onder een min of meer communistisch manifest dat sindsdien de onderlinge verhoudingen bepaalt. In het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw werd het ontruimd vanwege een vulkaanuitbarsting.
Dat soort dingen weet Judith Schalansky, maar daar gaat het in Altas van afgelegen eilanden niet om. De feiten doen er toe, maar het gaat haar om de verhalen en om de topografie. Judith Schalansky is schrijfster, maar ook grafisch vormgeefster. Ze heeft de vijftig eilanden minutieus getekend: drie dimensies op het platte vlak.
Door de eerste zin van het ‘portret’ dat zij van Tristan da Cunha maakte: ‘Revoluties worden op schepen uitgeroepen, utopieën op eilanden geleefd’, krijg ik weer zin in Tristan da Cunha.
Wat Raoul Schrott heel knap deed, herinner ik: verhalen verweven. Drie van de vier personages – een priester, een postzegelverzamelaar en een cartograaf – komen tot leven doordat het vierde – een poollichtonderzoekster – kan beschikken over hun dagboekaantekeningen, brieven en reisbeschrijvingen.
Utopisch gaat het er op Tristan da Cunha volgens Raoul Schrott – die er één keer was – niet aan toe: ‘Er zijn alleen veel paradoxen rond dat eiland en nog meer raadsels. Het heeft een legendarische bijklank, zoals Shangrila. Maar in werkelijkheid heeft het niets van het aardse paradijs dat Shangrila belooft. En dan heeft het toch weer iets mythisch omdat er een communistische maatschappij bestaat – die dan weer niet alleen maar communistisch of alleen maar christelijk is.’
(Ik zou zweren dat ook Boudewijn Büch over Tristan da Cunha geschreven heeft…)
Miqlos says
Er is een realiteit geweest waarin Tristan da Cunha het meest afgelegen eiland ter wereld was. In de huidige realiteit maakt het deel uit van het meest afgelegen archipelletje ter wereld. Want er liggen twee eilandjes nabij, die daar niet lagen in de realiteit die ik me herinner. En ik ben niet de enige die zich dat herinnert. Boudewijn Büch en Floortje Dessing zijn beiden op het eiland geweest, maar niet in de huidige realiteit. Er is niets over terug te vinden.
Dit noemt men het mandela effect.
Nu kan men dit aan het geheugen wijten, maar de valse herinneringen theorie is niet van toepassing op collectieve herinneringen. Dus zoek ik de oorzaak in de quantum fysica.
Quantum chips zijn interactief met parallelle realiteiten, volgens D-Wave mede-oprichter Geordie Rose. Met bose-einstein condensaat kun je nu dingen veroorzaken die in het verleden gebeuren. Tijdreizen is een mogelijkheid. Convergerende tijdlijnen lijkt een natuurlijk verschijnsel te zijn. Waarschijnlijk worden al deze methodes gebruikt, waardoor er nu oranje krokodillen zijn, en regenboog eucalyptussen, om maar twee voorbeelden te noemen.