In 1984 werd Ria Stalman in Los Angeles Olympisch kampioen discuswerpen. Ze was dat jaar de grote favoriet voor de titel. Haar belangrijkste concurrentes afkomstig uit diverse Oostbloklanden waren er in Los Angeles niet bij. Onder aanvoering van de Sovjet-Unie boycotten veertien landen waaronder Oost-Duitsland de Spelen, zoals vier jaar eerder tal van landen onder aanvoering van de Verenigde Staten de Olympische Spelen in Moskou geboycot hadden.
Van die concurrentes werd gezegd (en algemeen aangenomen) dat zij anabole steroïden gebruikten waardoor ze onverslaanbaar waren. Van heel veel Oost-Europese sporters werd gezegd (en algemeen aangenomen) dat zij doping gebruikten. Voor de landen achter het IJzeren Gordijn in het algemeen en Oost-Duitsland in het bijzonder was winnen belangrijker dan meedoen. Zij lieten zo min mogelijk aan het toeval en de tegenstander over.
Wat was de wereld toch overzichtelijk toen de Muur en het Gordijn er nog waren. Daar gebruikten ze doping en hier niet.
Toen was ook duidelijk wie iets te vrezen had van afluisterpraktijken van overheidswege. Wij zeker niet.
Zo eenvoudig liggen de zaken vandaag de dag niet meer. Het zwart en wit dat het denken tijdens de Koude Oorlog kleurde heeft plaatsgemaakt voor grijstinten.
In Na de val: Nederland na 1989 schrijft Hanco Jürgens dat veel na de val van de Muur herijkt moest worden. Dat zelfs de democratie moest zich bewijzen, want scoren tegen een dictatuur was een te koud kunstje.
Er zit wel wat in, in wat hij schrijft, al ben ik nog niet volledig overtuigd van zijn gelijk. Halverwege ben ik, en ik kan me nog niet aan de indruk onttrekken dat Hanco Jürgens toeschrijft naar de conclusie die hij zo graag wil trekken, namelijk dat de val van de Muur de voornaamste oorzaak is van belangrijke maatschappelijke veranderingen in Nederland sinds 1989.
Maar ik heb Hanco Jürgens niet nodig om te weten dat ‘wij’ ons geen illusies hoeven te maken.
Tijdens De wereld van Christa Wolf haalde Nelleke Noordervliet vorige week Vera Mutafcieva aan, de Bulgaarse schrijver met wie zij in 1992 vanwege de Vijfde Internationale Feministische Boekenbeurs enige tijd optrok. Vera Mutafcieva hield haar voor: ‘We worden allemaal bedrogen. Wij wisten het tenminste.’
(In Onweegbare vreugden – de bijdrage van Nelleke Noordervliet aan Ontmoetingen: schrijfsters op stap in Midden- en Oost-Europa, de schriftelijke neerslag van die ontmoetingen – staan die woorden in een context:
‘Het is verschrikkelijk als je bent geboren en gestorven in een dictatuur, zoals mijn dochter’, zegt Vera. Ze schaamt zich tegenover mij voor haar land, maar maakt zich geen illusies over ‘het vrije Westen’. ‘We worden allemaal misleid en bedrogen. Wij wisten het.’)
Zo is het.
Zij het dat het daar op een veel grotere schaal gebeurde en van staatswege verordonneerd werd.
Naschrift:
In 2016 gaf Ria Stalman toe dat ook zij doping gebruikte tijdens haar actieve loopbaan.
Leave a Reply