De ondergang van de Titanic spreekt tot de verbeelding. Een onzinkbaar geacht schip dat het tijdens de eerste vaart aflegt tegen een ijsberg, dat was wat (in 1912, toen 1522 van de 2.224 opvarenden verdronken).
Die Titanic duikt bijna een eeuw na die ramp op in verhalen over vluchtelingen die de oversteek van de Middellandse Zee wagen, maar de overkant niet halen.
Salina Godden schreef Titanic, verwijzend naar de film waarin het verhaal van de scheepsramp geromantiseerd werd:
I used to love the film Titanic
The last 45 minutes or so
After the sex scene in the car
When the sea water starts to flow
The sinking ship
All slopping and swaying
The band how they
Bravely keep on playing
A man dressing up
As a girly waif
To hide in a boat
And get himself safe
The human catastrophe
The chaos, panic and drama
I used to love that film,
Titanic, all the melodrama
But now it just looks
Like the Channel 4 news
People grabbing for life jackets
No coats and no shoes
Now I’m just reminded
Of the plight of refugees
All those humans drowning
In the open seas
People hungry and cold
In overcrowded boats
Crying for help
With salt-burned throats
There’s a Syrian Leo
And Kate the Kurd
I used to like Titanic
But now it looks absurd
And My love will go on
Is such a truly terrible song
I used to like Titanic
But no, never Celine Dion.
En in het verhaal De vrachtwagen naar Berlijn van Hassan Blasim – uit de bundel Lijkententoonstelling – komt die Titanic voor. Er wordt een vluchtrelaas niet geloofd:
‘Naar mijn mening is de wereld een kwetsbare, angstaanjagende en onmenselijke plek. Er hoeft maar weinig te gebeuren of ze laat haar slechte karakter en primitieve slagtanden zien. Natuurlijk kennen jullie veel van dit soort dramatische verhalen over de gruwelen van migratie uit de media, die zich voornamelijk richten op verdronken vluchtelingen. Ik zie die massaverdrinkingen louter als amusement voor het grote bioscooppubliek, als een moderne Titanic. De media tonen geen zwarte komedies en jullie lezen ook geen verhalen over wat de legers van de Europese democratieën doen wanneer ze ’s nachts, in een reusachtig bos, een groep panische mensen oppakken, verzwakt door regen, honger en kou.’
(vertaling: Djûke Poppinga en Richard van Leeuwen)
Een vluchtverhaal moet passen binnen een verhalenkader zoals wij dat kennen. Het mag niet te verontrustend zijn. Anders komt het niet in beeld en bestaat het dus niet.
Is This The Real Life? is het thema Winternachten 2017. Wat kan literatuur als een mens zich willens, wetens of onbewust afsluit voor de alledaagse, maar vooral voor de al te angstaanjagende werkelijkheid? Het valt niet mee sluitende antwoorden te vinden.
Leave a Reply