– Welke kraai? –
Ooit, ten tijde van Max Havelaar, woonde op Lauriergracht 37 Batavus Droogstoppel, behalve makelaar in koffie schrijver tegen wil en dank. Anno 2011 huist er een man die zichzelf Refiq Foad noemt. Bij de Kamer van Koophandel ingeschreven als makelaar in koffie, maar zijn werk is: schrijven. Belangrijke boeken schrijven moet en zal hij, om de familietraditie voort te zetten en een schuld in te lossen. Dezelfde dwingende noodzaak tot schrijven die ook Kader Abdolah voelt.
De kraai is het verhaal over een vlucht en een aankomst, inclusief alle fysieke en emotionele halteplaatsen onderweg. Het is het levensverhaal van Refiq Foad – al heette hij toen nog niet zo – door hemzelf verteld. Dat verhaal vertoont veel overeenkomsten met dat van Kader Abdolah, voor zover publiekelijk bekend. Beiden zijn gedwongen hun vaderland te ontvluchten omdat zij zich openlijk tegen het regime keerden. Beiden kwamen na de nodige omzwervingen aan in Nederland, terwijl hun gedroomde bestemming elders, in een land met meer ongekende mogelijkheden, lag.
De kraai is bedoeld als een pleidooi voor het onlosmakelijke verband/verbond tussen verbanning en verbeelding. Maar Feriq Foad beschikt nog niet over de literaire kwaliteiten om zijn geschiedenis boven een feitenrelaas uit te tillen. En het lukt Kader Abdolah niet het Droste-effect te benaderen. De kraai is een verhaal in het kwadraat, maar mist de bedwelmende en verontrustende werking van onvermijdelijke literatuur. Wel stilt dit boekenweekgeschenk nieuwsgierigheid: zo voltrekt zich dus het lot van een asielzoeker.
Abdolah legt de lat hoog. Hij wil ook klassiekers in de Nederlandse literatuur eren en jongeren tot lezen aanzetten. Maar de citaten uit het werk van Gorter, Achterberg, Hermans, Couperus, Bredero en Van Eeden missen die uitwerking. De betekenis die ze binnen het verhaal voor Refiq Foad hebben – hij ziet parallellen met zijn eigen situatie – is te particulier. Voor de lezer blijven het willekeurige passages op willekeurige plaatsen in de tekst.
In de Perzische orale en papieren verteltraditie waarin Kader Abdolah zijn wortels heeft, is de kraai de bode van verandering. Er figureren nogal wat kraaien in De kraai. De meeste zijn ordinaire westerse krassers: schuwe, solitaire vogels die angst aanjagen en onheil voorspellen. De kraai die een nieuwe fase in het schrijverschap van Kader Abdolah aankondigt, zit niet in De kraai. Die woont in het hoofd van de schrijver.
CPNB 2011
ISBN 9789059651234
91 p., gratis bij de aankoop van € 12,50 aan Nederlandstalige boeken
Leave a Reply