Vrouwkje Tuinman – Wat ik met de sleutel moet

Een auto die het water in rijdt. Dit beeld komt regelmatig terug in Vrouwkje Tuinmans derde dichtbundel Wat ik met de sleutel moet. Bepalend is openingsdeel ‘Intensive care’, een selectie uit het gelijknamige boek dat ze vorig jaar met fotografe Andrea Stultiens publiceerde. Aanleiding was een verkeersongeluk waarbij twee jonge mensen het water in reden en overleden. Zonder zwaar op de hand te worden behandelt Tuinman de dood, en aanverwante zaken als gemis en verder gaan.
De titel Wat ik met de sleutel moet is een deel van de slotzin van het gedicht ‘Materialist’, waarin een ik-persoon opruimt voor iemand die er niet meer is. Flessen en etenswaren worden weggebracht, foto’s worden meegenomen en er wordt geveegd en geboend. Het eind van het gedicht luidt: ‘Wat ik met de sleutel moet dat weet ik niet’. De achterblijver heeft verwoed opgeruimd maar blijft nu ontredderd achter. Door in de titel echter de laatste vier woorden weg te laten, wordt de regel ook voor andere interpretatie vatbaar: die van antwoord in plaats van vraag. Alsof Vrouwkje Tuinman zegt: dit is een dichtbundel waarin ik vertel wat je met de sleutel moet, wat je moet doen als je ontredderd achter blijft als iemand er niet meer is.
Het antwoord dat Tuinman geeft, wijst voor een deel naar stoffelijke zaken. In veel gedichten komen voorwerpen voor, opvallend veel sleutels, waar iets mee gedaan wordt, die op z’n minst omschreven worden. In het introductiegedicht ‘Onderhandelingen’ geeft de dichter voorwerpen meteen al meer betekenis. Na de heerlijke openingszin ‘Iemand vindt dat ik iets in mijn leven mis / en daarom krijg ik elke week een fiets’ volgt een beschrijving van drie fietsen die gevonden worden aan een lantaarnpaal. Het gedicht ‘Souvenirs’ is een beschrijving van iemand die ‘voortaan op vakantie’ is, aan de hand van cadeautjes uit het buitenland. In ‘Agenda’ bedenkt de verteller dat de handelingen rond het overlijden van iemand veel tijd kosten. ‘Er zijn grenzen / aan de hoeveelheid buxus die je kunt / bemesten, stenen die je oppoetst, rozen / waar je water heen moet brengen.’
Doordat Tuinman in haar gedichten inzoomt op zaken en handelingen, geeft ze er meer betekenis aan, maakt ze het rituelen. Ze geven ons iets te doen en helpen ons zo om te gaan met de dood. Wat ik met de sleutel moet maakt inzichtelijk hoe dat proces werkt, op een heldere en lichte manier.