– Gerafelde levens –
‘Zwarte vogel, wordt wit’, is het motto dat Willem Jardin meegeeft aan zijn negen verhalen tellende bundel Negen raven – werktitel: Raaf. Het zijn de woorden van de antropoloog Claude Lévi-Strauss, die in de raaf een bemiddelaar tussen leven en dood zag. De raven uit de titel kunnen raven van die mythologische soort zijn, maar net zo goed kunnen het spreekwoordelijke witte raven zijn. In elk verhaal komt minstens één zeldzame verschijning of buitenbeentje voor.
De negen verhalen hebben behalve een uitzonderlijk personage nog iets gemeen: er moet stelling genomen worden, soms door simpelweg te kiezen, soms door een moreel oordeel te vellen. In de meeste verhalen is de dood er ook, maar vaker als katalysator dan als hoofdpersoon.
In volgorde van opkomst: het meest light isVrouw over een zoon die zijn vader helpt herinneren, maar te laat is. Het meest schrijnend is God bless America waarin kameraadschap op de proef gesteld wordt, met dood en verraad als gevolg. Het meest confronterend Glorietijd waarin nostalgie kwaadaardige vormen aanneemt. Het meest gedateerd Hond over wedijver aan het IJzeren Gordijn. Het meest raadselachtig Schepper over verschijningen in het hiernumaals. Het meest beklemmend Sinaï waarin gesmeekt wordt om gezien te worden. Het meest verhalend Schwärzung waarin de relatieve waarde van een zeldzame postzegel met de beeltenis van een historische figuur blijkt. Het meest voldragen Clown over de nadagen van iemand die nog niet uitgeschreven is over zijn kijk op de wereld maar toch afscheid wil nemen. Het meest wrang is Raaf, over een besmette missie in den vreemde waar niet iedereen gelijk is.
De raven, het stelling nemen en de dood – de gemeenschappelijke elementen –
zijn niet voldoende om Negen raven als conceptuele verhalenbundel te classificeren. De verschillen – in lengte, intensiteit en kwaliteit – tussen de verhalen zijn te groot om de waarde van bundel als geheel meer te laten zijn dan de som van de afzonderlijke verhalen.
Waar Willem Jardin wel mee scoort, is de verwarring die hij zaait. Er is maar weinig dat is wat het lijkt: in Negen raven moet de lezer bij de les blijven. Hij kan niet op de verhalen vooruitlopen en vertrouwen op zijn eigen ervaring. Hij moet mee in de wereld zoals Jardin hem voorspiegelt en wel in het tempo en de stijl van de schrijver.
Meulenhoff, 2011
ISBN 978-90-290-8695-0
143 p., € 17,95
Leave a Reply