De dichter ontdekt

Een jaar of twee geleden bereikten mij geruchten dat uitgeverij Opwenteling uit Eindhoven verleden tijd was, maar blijkbaar waren die geruchten zwaar overdreven want de Hanta-brievenbus klepperde en daar lag dus De dichter ontdekt, portret van een poëet, een bundel met van 15 Brabantse dichters een gedicht, vergezeld van een dichtersportret van Rens van Mierlo. Het project ‘De dichter ontdekt’ omvat trouwens niet alleen een bundel maar ook een reizende expositie en een website, www.dedichterontdekt.nl.

Dat het Brabantse dichters betreft hangt ongetwijfeld samen met het lokale karakter van de uitgeverij en niet minder met de sponsoring die men bij de provincie Brabant heeft losgekregen.

De bundel is samengesteld door Tim en Monike Walraven. Net als fotograaf Van Mierlo zijn de samenstellers mij onbekend. Google weet me ook weinig over ze te vertellen. Het was plezierig geweest als samenstellers en fotograaf even kort waren geïntroduceerd.

De bundel zelf wordt wel ingeleid, met maar liefst twee voorwoorden. Het eerste is niet ondertekend en zal dus van samenstellers of uitgever zijn. Er wordt een poging gedaan uit te leggen waarom dit boek er moest komen (je kunt nou eenmaal niet voorin een boek zetten dat je gewoon zin had om een boek met foto’s en gedichten te maken, zeker als er subsidie verleend is, dus daar moet een mooi verhaal). Het is in al zijn enthousiasme helaas een nogal pompeus stukje geworden.

Er is ook een voorwoord van Victor Vroomkoning. Ik heb dat drie keer gelezen en ik begrijp er nog steeds weinig van. Hij haalt Cézanne er bij en Cusanus, een denker uit de vijftiende eeuw. En hij schrijft onder andere dit:

Het toppunt van de menselijke wijsheid bestaat in de geleerde onwetendheid, het inzicht dat onwetendheid de onvermijdelijke keerzijde van alle menselijke wetenschap is. Dit inzicht is heilzaam, omdat dit de enige manier is om ontvankelijk te blijven voor de waarheid.

Het zal wel. Geef mij in vredesnaam poëzie, denk ik altijd als ik dit soort dingen lees. En die staat er gelukkig ook in.

Maar eerst nog even iets over het boek zelf: ik weet niet precies wat er mee aan de hand is, maar er is iets grondig mis met de bindwijze van dit boek. Het lijkt erop dat er iets fout is gegaan met het inlijmen, of de verhouding van de dikten van omslag en binnenwerk is verkeerd gekozen (is het een POD-boek? Ik weet het niet zeker). In ieder geval: ik heb hem nu een keer of vier gelezen en ik durf er bijna niet meer in te bladeren. Als ik hem helemaal opensla komen de pagina’s zelfs los en ik weet dus niet of het boek nog heel zal zijn als deze recensie af is. En dat is jammer, want er staan mooie dingen in.

Victor Vroomkoning, bijvoorbeeld (hij leidt de bundel niet alleen in, hij wordt ook als eerste geportretteerd), ziet er inderdaad uit alsof hij zich verwonderd openstelt voor wat de wereld hem toont en het gedicht functioneert als een goede tegenhanger van de foto. Het is een mooi, klassiek en weemoedig gedicht:

Zoiets

Er kwam sneeuw over de wereld,
spierwit en naakt begonnen we ons
hardop te herinneren wie we waren,
wie we hadden willen zijn.

‘Zoiets,’ antwoordde ik op al haar vragen
en ik ging er nog eens goed voor liggen
om me meer voor haar geest te halen
maar spreken was er niet meer bij.

Later dwarrelde ze blank en licht
van me vandaan en weer later hield ook
het sneeuwen op en dekte ik me toe
met het laken dat haar warmte nog had.

En nog later kwam er opnieuw sneeuw
over de wereld en over me heen.

Jan Baeke ziet er op zijn enigszins ontluisterende foto uit alsof hij net wakker is. Het gedicht ‘In a sentimental mood’ past daar goed bij en functioneert ook uitstekend hoe het in deze bundel bedoeld is: als zelfportret. Ook Vrouwkje Tuinman en Astrid Lampe laten zich overigens afbeelden met een beker koffie of thee in de hand.
Jaap Robben, voormalig stadsdichter van Nijmegen, poseert wat meer, kijkt zelfs wat bozig. Maar poëtisch maakt zich er vanaf met een flauw niemendalletje.
Verder bevat De dichter ontdekt. Portret van een poëet werk en portretten van onder andere Vicky Francken, Tymen Trolsky, K. Michel en Anton Korteweg.

‘Wij wensen u met dit tastbare boekkunstwerk beroering toe’. Zo eindigt het eerste voorwoord van De dichter ontdekt. En tot op zekere hoogte bereikt het boek dat ook, hoewel het soms veel van de lezer vraagt om de verbinding te zien tussen, ik noem maar wat, de ontregelende poëzie van Astrid Lampe en de dichteres die rustig op de bank zit met een kopje koffie. Maar dat soort tegenstellingen maakt het ook wel weer leuk. Wat je in dit boek toch vooral ziet is dat dichters mensen zijn die weliswaar de taal meenemen naar plaatsen waar je in het dagelijks leven niet zo gauw komt, maar die qua uiterlijke verschijning vaak zo gewoon zijn als maar kan. En dat maakt het interessant om af en toe in te bladeren.
Als je een exemplaar hebt dat heel blijft, dan. Want losbladig, dat is dan weer een beetje te tastbaar.

Opwenteling, 2011
ISBN 9789063381547
48 p., € 17,50