– Vader, zoon en geest (niet heilig) –
De veelvuldige aanwezigheid van de schrijver zelf in de media om te bevestigen dat Samaritaan inderdaad autobiografisch is, dat hij: A.H.J. Dautzenberg ook in de werkelijkheid een nier heeft afgestaan aan een onbekende, heeft de aandacht afgeleid van het boek. Het heeft het verschijnen van Samaritaan teruggebracht tot de minst relevante, maar meest gestelde vraag die de literatuur teistert: is het waar gebeurd? Een vraag die er bij literatuur nu juist niet toe zou moeten doen: literatuur bestaat bij de gratie van het fantaseren en fabuleren.
Een man die besluit een nier af te staan aan een onbekende kan op weerstand rekenen. Waarom je eigen gezondheid op het spel zetten voor iemand die je niet kent? Naar het antwoord op die vraag is niet alleen zijn directe omgeving, maar ook de medische wereld benieuwd. Samaritaan is een (zelf)onderzoek in 33 dialogen naar de standvastigheid van de donor. Hij gaat in gesprek met zijn familie, zijn geliefde, een heel team van (para)medici en zelfs met zijn nier. Die gesprekken, in toon variërend van ingetogen serieus tot ongeremd hilarisch, reconstrueren de (gedachte)wereld waarin de donor leeft. Het beeld dat er uit oprijst van het medische circuit – de papieren zorgvuldigheid versus de dagelijkse nalatigheid – zou om te lachen zijn als het niet zo herkenbaar waar, schrijnend en relevant door actualiteit was.
Ondanks de zeer expliciete vorm – het van begin tot eind volhouden van de directe rede – ervaart de lezer Samaritaan het boek als een verhaal uit één stuk. Alle achtergrond die nodig is om de hoofdpersoon kind van ouders en omstandigheden te maken en de ommezwaai in inzicht in eigen motieven te geloven, kan de lezer uit die dialogen destilleren. Samaritaan zet vraagtekens bij het medisch mogelijke en rekent af met het bijbelse ideaal van onbaatzuchtige naastenliefde. Samaritaan is een baldadig satirisch boek, een zedenschets die heel goed waar gebeurd zou kunnen zijn, maar net zo goed uit de duim van de schrijver gezogen kan zijn. Voor het boek maakt dat niet uit.
Contact, 2011
ISBN 978-90-254-3604-9
252 p., € 19,95
Leave a Reply