Geen gewoon Hollands meisje. Hella S. Haasse was zeker geen gewoon Hollands meisje.
Mevrouw Haasse – Hella Haasse is iemand om u tegen te zeggen, vind ik – voelde zich ten diepste verbonden met Indië, haar geboorteland. Indië was haar thuis, daar ontwaakte haar bewustzijn en gingen haar zintuigen open. Zo voelde en formuleerde zij het. Zo ongeveer.
Zo is het. Zo eenvoudig en zo gecompliceerd. Hélène Serafia Haasse: een Hollands meisje met een allochtone inborst.
Indië was haar thuis maar geen voor zichzelf sprekende vanzelfsprekende aanwezige.
Thuis zijn in een onbereikbare wereld, dat was de paradox in het leven van Hella Haasse.
Hoewel zij aandacht voor haar persoon verafschuwde, heeft ze meer dan menig ander schrijver haar lezers inzicht gegeven in de ontdekkingstocht naar haar wezen. Niet door erover te praten, maar door erover te schrijven. Wat over de persoon Hella Haasse geweten moet worden heeft zich via haar werk publiek gemaakt.
Eigenlijk zou ik nu mijn bureau schoon moeten vegen en dat werk integraal (her)lezen. Ik heb dat ondanks alle goede voornemens en concrete aanleidingen bij haar leven niet gedaan.
Als ik begin, begin ik met De ingewijden. Een dubbel dierbaar boek. Ik kreeg het van iemand die beter dat ik zelf begreep dat ik mijn thuis moest gaan zoeken.
Een keer ontmoette ik Hella Haasse. Dat wil zeggen: ik was waar zij was en sprak en schudde na afloop zonder daarop voorbereid te zijn haar hand. Ik was onder de indruk van haar kennis, van het gemak waarmee ze zich onder mensen begaf, van haar zachtmoedigheid. Maar ik zei niets. Nog geen compliment kwam er over mijn lippen. Het onvermogen was geheel mijnerzijds.
De dag dat haar overlijden bekend wordt gemaakt, zwerf ik door Amsterdam. Bij Athenaeum op het Spui wordt een etalage ingericht. Haar boeken liggen op een stapel. Een andere aanleiding dan haar dood kan er niet zijn. Ik wacht de bevestiging niet af.
Als ik aan het eind van de middag het Vondelpark uitloop, kijk ik bij wijze van groet even om. Ergens daar, hoog boven de wereld, woonde ze.
Op het Spui is de etalage klaar. Het staat er, zwart op wit. Hella S. Haasse 1918 – 2011.
Gelukkig hij, die ingewijd is voor hij onder de aarde gaat, want hij kent het einde van het leven en het door Zeus gezonden begin – woorden van Pindaros, door Hella Haasse gekozen als motto voor De ingewijden. Gelukkig zij…
Leave a Reply