‘Yes!’
Geen reactie
‘Deze heb ik nog niet’.
Geen reactie
‘Ik heb al een boek’
Gelach
(II)
Ik loop naar de ook tussen boeken snuffelende vriendin met wie ik de dag in de Hortus begonnen ben, laat haar zien wat ik gevonden heb en begin te lezen:
‘Ser ou não ser, eis a questão
Será mais nobre em espírito viver
Sofrendo os golpes e as frechadas da afrontosa sorte
Ou armas tomar contra um mar de penas.’
(José Blanc de Portugal, 1963)
Eindelijk heb ik een Portugese vertaling gevonden voor mijn verzameling.
Nummer 80, als ik alleen de versies in boekvorm meetel.
Ik was vijftien toen ik de tekst voor het eerst las:
verplicht voor de lijst.
Uit de schoolbibliotheek leende ik de New Swan Edition van Longman
Na zes weken – de maximale uitleentermijn – had ik die nog niet uit
en van wat ik al gelezen had, was veel me – ondanks de annotaties – veel ontgaan
begreep ik later toen ik ontdekte
dat het allemaal niet zo verheven was.
Dubbelzinnigheid troef
Tis all about madness and playing the fool
Verraad, rauwe rouw, met waanzin als overtreffende trap:
Is hij het of is hij het niet?
Is essentieel voor de interpretatie
(III)
To be or not to be
Veel geciteerd
Maar het venijn zit in wat volgt
Er staat geen .
Er staat soms een ,
Soms een –
Oorspronkelijk, in 1603, een ;
Daar bleef het ook bij
‘To be, or not to be; ay, there’s the point.’
Pas in 1623 maakte hij er definitief
‘To be, or not to be, that is the Question,
Whether ‘tis Nobler in the minde to suffer
The Slings and Arrowes of outrageous Fortune,
Or to take Armes against a Sea of troubles,
And by opposing, end them: (…)’
van.
IV.
Vanaf toen mochten anderen
– vertalers hertalers –
hun tanden stuk bijten
Ik dank er mijn verzameling aan
Ik ken versies waarin die hele monoloog ontbreekt
Er is er ook één die ermee begint
Wat is de vraag?
Zijn of niet zijn, dat is de vraag.
Wat moet een mens,
zijn lot ondergaan of er tegen vechten?
De pijlen van het lot opvangen en zijn mond
houden of in het wilde slaan naar een zee van ellende?
(Bewerking: Pavel Kohout, vertaling: Hugo Claus, 1986)
Uit hetzelfde jaar, maar letterlijker en klassieker
Er zijn – of er niet zijn, is het probleem:
Of’t nobeler is om in de geest de pijlen
en slingers van het woedende lot te dulden,
Of op te staan tegen een zee van plagen,
Omkomend in de strijd.
(Gerrit Komrij, 1986)
Ouder, maar ondanks dat vrijer
Zijn of niet zijn, daar komt het hier op neer: –
Zou ’t eedler wezen in den geest te lijden
De keilen en schichten van een schimpend lot,
Of zich te waapnen tegen ’n zee van troeblen,
En ze in opstand enden?
(Jac. van Looy, 1907)
In
‘De vraag is: wil ik dood of wil ik leven.
Heeft het zin het lot te laten kerven
in de ziel (moordzuchtig als het is) . Of
heeft het zin de wapens op te nemen
en te vechten tot de troepen rampen
zijn vernietigd.’
(Johan Boonen, 1991)
zie ik het zoeken:
niet schatplichtig willen zijn aan voorgangers
het vergeten van oorspronkelijke woorden
in de hoop nieuwe te vinden
die hetzelfde zeggen
De dag van mijn Portugese vertaling
Vond ik ook de spiksplinternieuwste vertaling
‘To be or not to be. Dat is de vraag waar het uiteindelijk
allemaal om draait. Wat is moediger? De pijn van de omstandigheden
verdragen of opstaan en vechten om die eindeloze stroom van zorgen
en problemen te overwinnen? (…)
(Jack Nieborg, 2011)
Nummer 81.
Wanneer het verzamelen begon
weet ik niet meer
Wel wat ik zocht:
erkenning voor een zoekende ziel
die uit is op gerechtigheid
V.
Ook ik kan eindeloos spelen
worstelen met die woorden
net zolang tot ik hun gevoelsbetekenis vat
mijn gevoel op dat moment
Nu is het
‘Zijn of niet zijn is jezelf de vraag stellen
wat deugdzamer is: het rammen en beuken
van een dol lot bovenskamers opkroppen
Of oorlog voeren en de zee van trubbels
met tegengas afvlakken’
Ik kan er niets anders van maken
Over een verlangen naar voorbij
en de angst voor wat je dan te wachten staat
Hoe zeg je versluierd maar niet mis te verstaan
dat je het eigenlijk niet meer ziet zitten
Doodgaan. Slapen. Meer niet meer
Doodgaan. Slapen…Slapen. En dan? Dromen?
In hun context mooie maar zwarte zinnen.
Leave a Reply