– Te zichtbare research –
De verdovers, de nieuwe roman van Anna Enquist, is het rechtstreekse resultaat van het project Schrijvers op de afdeling van het VUMC. Anna Enquist greep haar kans en verbleef in de herfst van 2010 en de winter van 2011 een paar dagen per week onder anesthesiologen.
Vanzelfsprekend spelen anesthesiologen een rol van betekenis in de roman. Zij die van het verdoven hun beroep maakten, staan tegenover de psychotherapeuten die geloven dat het goed is om aan te wakkeren wat onder het oppervlakte ligt te smeulen. Om de situatie nog explosiever te maken huizen beide disciplines – ieder met een eigen beroepsethiek – in De verdovers in één familie.
Allard Schuurman (student psychiatrie) doorloopt zijn leertherapie bij Drik de Jong. Drik is de broer van Suzan (anesthesioloog) die getrouwd is met zijn beste vriend Peter (psychotherapeut). Allard is Driks eerste cliënt na het overlijden van zijn vrouw. De sessies zijn vechtgesprekken: beiden zijn op hun eigen wijze onzeker.
Ingewikkeld wordt het als Allard zijn studie psychiatrie inruilt voor de anesthesiologie en Suzan zijn begeleider wordt. Drik is gehouden aan zijn beroepsgeheim en mag niets zeggen over wat Allard hem over zijn nieuwe werkomgeving vertelt. Hij betaalt er een onevenredig hoge tol voor.
Anna Enquist (psychoanalytica en schrijfster) tilt met haar schrijfvaardigheid, kennis van zaken en opgedane ervaringen De verdovers uit boven het niveau van de doktersromannetje dat het op basis van deze intrige had kunnen blijven en maakt er een literaire doktersroman van. Veel van wat ze in het VUMC zag en hoorde, haalde de roman. Als lezer dreig je te bezwijken onder een overdaad aan gedetailleerde informatie over de dagelijkse gang van zaken, procedures en innovatieve ideeën, collegialiteit en kinnesinne en dilemma’s van persoonlijke en medische aard.
Theorie en terminologie dreigen het belangrijkste thema in De verdovers naar de achtergrond te verdringen. Het is dankzij de structuur – ontleend aan de muziek: expositie, doorwerking, reprise en coda – dat de lezer nog enig houvast heeft.
De tegenstelling tussen voelen en verdoven, daar gaat het in deze roman om. Maar hoewel Anna Enquist het verhaal over het verschil tussen die twee overlevingsmechanismen heel nadrukkelijk, bijna op het symmetrische af, heeft geconstrueerd, laat ze ook zien dat voelen niet is voorbehouden aan de psychotherapie en verdoven geen alleenrecht van de anesthesiologie is.
Als het idee ‘voelen versus verdoven’ opgekomen is tijdens de kennismaking met de afdeling anesthesiologie, heeft Anna Enquist vliegensvlug een vertaalslag weten te maken van hun theorie naar haar praktijk. Als Anna Enquist de dagen op die afdeling gebruikt heeft om research te doen voor een idee waar ze al mee rondliep dan heeft ze zich teveel laten imponeren door de omgeving waarin ze belandde. Maar in beide gevallen had het De verdovers goed gedaan om de boel even te laten bezinken. Met minder stoffering was het thema hoe dan ook beter uit de verf gekomen.
Leave a Reply