De verhalen – Mensje van Keulen

– Het universum in de maat van een verhaal –

Mensje van Keulen viert veertig jaar schrijverschap met een bundeling van haar verhalen: De verhalen. Nederland heeft geen grote traditie als het gaat om het korte verhaal, Mensje van Keulen heeft dat wel. Haar verhalen zijn geen bijzaak, maar een substantieel en belangrijk deel van haar oeuvre. Mensje van Keulen debuteerde in een tijd dat boeken van vrouwen het nog niet waard geachte werden om afzonderlijk gerecenseerd te worden. Uit die tijd dateren ook de karakteriseringen van haar werk waar ze zich nog altijd aan ergert: realistisch, somber, uitzichtloos. Ze schreef en schrijft zonder vooropgezet doel en de personages: die dienen zich aan.

De verhalen bevat alle verhalen uit alle bundels – Allemaal tranen (1972),De ketting (1983), Het andere gezicht (2003) en Een goed verhaal (2009) en nog niet eerder samengebrachte verhalen. Juist door die laatste categorie wordt duidelijk hoe groot de samenhang is tussen verhalen die al eerder in elkaars gezelschap verkeerden. Samenhang die soms ontstaat door setting en sfeer, soms door de thematiek.

Voor de negen nog niet eerder gebundelde verhalen was er een aanleiding om ze te schrijven. Ze horen in een context, maar die omgeving is niet door de schrijfster bepaald. Dat betekent niet dat het minder zorgvuldig geschreven ‘gelegenheidsverhalen’ zijn, wel dat Mensje van Keulen vaker zelf het onderwerp is en zij zich meer frivoliteiten toestaat.

Mensje van Keulen vertelt haar verhalen zonder haast, ze ontrollen zich zin voor zin, maar het prettig verontrustende is dat ze zelden tegemoet komen aan verwachtingen die mogelijk door de alledaagsheid van de dingen en de wederwaardigheden of de o zo herkenbare emoties waardoor de soms niet zo dertien-in-een-dozijn personages – verstrikt raken in hun eigen leven worden gewekt. Voor de duur van vroeger een paar en tegenwoordig wat meer bladzijden zijn haar lezers overgeleverd aan haar fileermes en moeten zij zich verhouden tot een wereld die waarschijnlijk meer op de hunne lijkt dat zij openlijk kunnen toegeven. Maar dat is iets anders dan suggereren dat ‘de wereld volgens Mensje van Keulen’ somber en uitzichtloos is.

Al veertig jaar lang verkeren de personages van Mensje van Keulen in benarde situaties – en is de schrijfster niet van zins ze daar omwille van hun welbevinden uit te bevrijden. Mensje van Keulen is wars van (post-)moderniteiten, maar legt feilloos de vinger op zere maatschappelijke plekken. Dat het nu ergens anders pijn doet dan toen, dat wordt duidelijk uit deze verzamelde verhalen.

De verhalen bevat 57 verhalen. Dat is 57 keer een compleet universum. 57 keer de wereld verzinnen en bekleden met geloofwaardigheid. Mensje van Keulen kan dat. Mensje van Keulen is klasse op de korte baan en daarom ben ik van mening dat haar nu eindelijk eens gegund moet worden het Boekenweekgeschenk te schrijven.