– De grootste helden staan aan wal –
Post voor mevrouw Bromley van Stefan Brijs begint waar The children’s book van A.S. Byatt ophoudt. Byatt schrijft over onschuldige kinderen, die leven in onwetendheid en geen vermoeden hebben van de (Eerste Wereld)oorlog die dreigt en het beroep dat hun land op hun leven zal gaan doen. Martin Bromley en John Patterson kunnen zich niet verschuilen achter onwetendheid: de oorlog staat op uitbreken en zij moeten, ondanks hun jonge leeftijd, stelling nemen. Brijs kiest twee locaties voor zijn boek: het thuisfront en het westfront. De veiligheid van huis en haard versus de onzekerheid van de loopgraven, die decors heeft Brijs nodig om uit te wijden over waar het in Post voor mevrouw Bromley uiteindelijk om gaat, namelijk dat een mens nooit weet hoe hij onder bepaalde omstandigheden zal handelen, totdat hij in die situatie verzeild raakt.
Martin komt uit een arbeidersgezin, John en zijn vader – zijn moeder is lang geleden overleden – verkeren in voortdurend gezelschap van woorden: boeken en brieven. Martin wil kost wat kost in het leger. John wil per se studeren. Nog een tegenstelling – van sociale klasse en ambities – waarop Stefan Brijs zijn ‘oorlogsroman’ bouwt. In die roman is een belangrijke rol weggelegd voor brieven. Brieven uit een verleden tijd, brieven van het front, brieven die (gecensureerd) nieuws brengen, brieven die verdriet verdrijven en liefde levend houden, brieven die de bezorger wanhopig maken, brieven die onbezorgd blijven. Die brieven staan voor de vele manieren waarop de waarheid geweld aangedaan kan, en onder bepaalde omstandigheden moet, worden.
Post voor mevrouw Bromley is een hele schematische roman. Alles in het eerste deel – Het thuisfront – heeft een pendant in het tweede – Het westfront. Die al te letterlijke samenhangen en nadrukkelijke verwijzingen maken dat de roman een hoge mate van voorspelbaarheid krijgt en ‘de boodschap’ er te dik op ligt.
Dat is jammer want twee dingen doet Stefan Brijs wel heel goed: het schetsen van de historische context – dagelijkse leven, dilemma’s, intermenselijke verhoudingen – en het ter discussie stellen van vermeende heldenmoed en gelaakte lafheid – een held is niet degene met het hoogste woord en wie in het heetst van de strijd bevriest, is niet per definitie een loser.
Anders dan Erwin Mortiers Godenslaap, dat ook gewijd was aan de Eerste Wereldoorlog, staat in Post voor mevrouw Bromley niet de taal, maar het verhaal centraal, net zoals in Brijs’ vorige roman De engelenmaker overigens. Maar dat boek werd gedragen door een zo verontrustende inhoud, dat het daar minder bezwaarlijk was.
Leave a Reply