Vliegtuigmagneet – H.H. ter Balkt

H.H. ter Balkt is een dichter van de echte wereld, een beschouwer en beschrijver van concrete,  liefst oerhollandse, voorwerpen. Het summum daarvan is natuurlijk het beroemde ‘De aardappelsorteermachine’ uit 1979. In zijn nieuwste bundel Vliegtuigmagneet zien we al vrij snel transformatorhuisjes en een vlonder: 

Sidderende bliksemflitsen
op de transformatorhuisjes
toen de lis bloeide en ooit
de vlonder over de sloot

het klapwieken van ooievaars
vernam en weerkaatste en tijd
doorstond, …

En verderop zijn er gelukkig ook nog ‘Hakselmachines op de horizon’ en ‘…grommend; tractorsporen / onverdroten ratelend en grommend’.

Veel Hollandse polderlandschappen dus weer bij Ter Balkt. Deze dichter houdt van zijn land op een kritische, nuchtere en fysieke manier. ‘Erger nog, Nederland begint zijn kracht / te verliezen,’ karmiakt een manifest uit Nul4’, zo begint de bundel. Met dat gekarmiak is Ter Balkt het duidelijk niet eens. Zelf verliest hij, 73 jaar oud, ook niet erg aan dichterlijke kracht. Karmiakken, dat betekent overigens zeuren. Dat leerde ik op de presentatie van Vliegtuigmagneet van Piet Gerbrandy, die het zelf ook niet wist en aan Ter Balkt had moeten vragen.

Sowieso loont het om Google open te hebben bij deze bundel, tenzij je de Canterbury Tales goed gelezen hebt en weet wie Ahmad Shamlu is (Iraans dichter) en wat Samojeden zijn (poolhonden).

Maar Vliegtuigmagneet is geen boek vol moeilijkdoenerij. Ter Balkt combineert eruditie niet alleen met polderklei, maar ook met persoonlijke ontboezemingen (‘Pel mijn verzen bij zoute kazen en / klok er een glas ‘Blauwe Maandag’ bij; / al te velen bleven en verdwenen.’), uitbundig klankrijm (‘rondelen rochelen onder de molen’) en goedgeplaatste grappen (‘Vinkjes twitteren in de heggen!’).

Op iedere pagina, in iedere regel van Vliegtuigmagneet gebeurt iets. Ter Balkt mengt oud en nieuw werk (‘Een auteur’ is gedateerd op ‘1958’), voorziet de gedichten van varianten en aantekeningen en gooit gul met uitroeptekens, puntjes, plaatjes, kwinkslagen, rare woorden en zelfs molecuuldiagrammen. Hij trekt zich, kortom, nergens een moer van aan. En dat maakt hem, met zijn 73 jaar, een van de jongste dichters van ons land.