Volgende fragment, de opmaat naar het 25e seizoen van Zomergasten heeft mij van een illusie beroofd. Nee, de ontgoocheling betreft niet de achterkant van het programma, het kijkje in de keuken waartegen televisie doorgaans slecht bestand is. Dat niet alles dat spontaan oogt spontaan is, daarvoor heb ik al te vaak achter de schermen gekeken. Ook het fulmineren van Kader Abdolah tegen de presentator van dienst doet mij niets. Leer mij Kader Abdolah kennen. Nee, de ontgoocheling betreft mijn geheugen.
In de beginjaren van Zomergasten keek ik niet elke week. Ik liet het van de gast afhangen. Dat ik me dingen niet kan herinneren, kan dus kloppen. Hoe spijtig ook, ik heb daardoor memorabele avonden en mooie momenten gemist. Pijnlijker is dat ik me van de afleveringen die ik wel gezien heb, van hele jaargangen waarvoor ik thuis bleef, lang niet alles kan herinneren. Soms weet ik er nog zo weinig van dat ik me afvraag of ik een bepaalde aflevering eigenlijk wel gezien heb. Omdat het mij toen aan de tegenwoordigheid van geest ontbrak om een videorecorder – de voorganger van de dvd-recorder – mee te laten snorren, zal ik het voor altijd zonder moeten doen.
Wat zou ik graag nog eens naar Pierre Janssen kijken. Pierre Janssen zag meteen, zelfs zonder een voorbeeld te hebben – want hij was de eerste gast –de mogelijkheden van Zomergasten. Arnon Grunberg heb ik zeker niet gezien. Naar zijn keuzes, maar ook naar zijn manier van doen, zijn standhouden, ben ik met terugwerkende kracht benieuwd. Van het presenteren van Freek de Jonge en Wim T. Schippers kan ik me bijna niets herinneren, behalve dat Freek de Jonge Connie Palmen het podium nauwelijks gunde, want die aflevering heb ik opgenomen.
Vijfentwintig jaar Zomergasten, honderdvijfentwintig gasten. Dankzij Volgende fragment ben ik me er pijnlijk van bewust dat ik ook als het Zomergasten betreft meer mis dan zie.
Pierre Janssen omschreef – met een sigaret in zijn hand – waartoe televisie op aarde is: televisie is er om de wereld groter te maken. Televisie is er om te laten zien wat gebeurt en zo kennis en bewustzijn van kijkers te vergroten. Pierre Janssen zei dat op 3 juli 1988. Op 22 juli 2000 was Kristien Hemmerechts de zomergast. Haar keuze voor een fragment uit Monsterfotzen II waarop een vrouw haar vulva vacuüm trekt, vroeg om een toelichting. Het fragment in het bijzonder en televisie in het algemeen bevredigt volgens Hemmerechts het verlangen van de kijker om alles te weten en alles te zien.
Oorspronkelijk stond in Zomergast de televisie en niet de gast centraal. De door de gast gekozen fragmenten maakten iets duidelijk over zijn/haar kijk op (taak en functie van de) televisie. In de loop der jaren is de gast steeds belangrijker geworden. Fragmenten zeggen nu vaker iets over de gast en zijn kijkgeschiedenis en kijkgedrag dan over het medium zelf. Dat is inherent aan een systeem waarin de kijkcijfers steeds belangrijker worden. Dat hoeft niet per se ten koste van de kwaliteit van Zomergasten te gaan.
Meer dat welk betekenisvol woord ook viel in Volgende fragment het woord metafoor. De televisie als metafoor … Dat doet vermoeden dat televisie niet langer letterlijk maar alleen in symbolische en overdrachtelijke zin betekenis heeft. Met een trendvoorspeller, een socioloog en een programmamaker in de line-up van het nieuwe seizoen ga ik kijken of het metakijken tot nieuwe inzichten leidt. Dit jaar blijf ik thuis voor Zomergasten.
Leave a Reply