Bijna alles wat ik meemaak of zie, bijna alles wat ik lees, ook, zet me aan tot lezen. Toen ik de verfilming van On The Road zag, gemaakt door Walter Salles, zette me dat aan tot het (her)lezen van een heleboel Kerouac.
Vlak na het zien van de film schreef ik dit stukje vol vergissingen. De filmrecensent van Vrij Nederland, Kees Driessen, zag de film in Cannes en schreef er ook een stukje over. Dat stukje is één grote vergissing.
‘Op papier was dit de roadmovie aller roadmovies. Op het scherm is daar bijna niets van over.’ De film zou moeten ‘scrollen’, net als de rol papier waar Kerouac het boek op typte. Een rol die je volgens Driessen als e-book zo kon uitgeven: ‘één doorlopende tekst, die je leest door te scrollen’. Wat hij even vergeet is dat die ‘original scroll’ wemelt van de doodlopende anekdotes en dat hij, door het gebrek aan hoofdstukindeling, bij vlagen een bijzonder vermoeiende leeservaring is.
Want het ís helemaal geen road movie. Driessen is voor het gemak even het bewakingsbaantje in San Francisco vergeten, het volgen van colleges in New York, het eindeloze verhuizen, het wachten voor dichte deuren, het rondhangen op busstations. Allemaal dingen die Salles godzijdank uit de film heeft gelaten.
Als je On The Road goed leest, zie je dat Sal Paradise helemaal niet de hele tijd op weg is. Het is helemaal geen ‘shot door de voorruit’, wat Kerouac er zelf ook over gezegd heeft. Sal Paradise reist naar San Francisco en Denver en Mexico, voornamelijk om bij zijn vrienden te kunnen zijn. De weg is net zoveel middel als doel.
Driessen klaagt ook over de ‘tamme’ uitspattingen in het boek. Hij herinnert zich een boek vol wilde seks of zoiets. Maar ik vind zijn uitspattingen niet terug. Er wordt vooral plichtmatig, inspiratieloos en dronken geneukt. Af en toe is er liefde in het spel, maar ook dan is de seks vrij basaal. Salles heeft er zelfs nog een schepje bovenop moeten doen om de kijkers erbij te houden.
Ook qua aanvaringen met het establishment gebeurt er hem te weinig in de film:
Dat had Salles ook kunnen doen: zich concentreren op het verstikkende milieu van de jaren veertig waaraan de beatdichters wilden ontsnappen. Maar hij stipt het alleen maar aan: een flard op de radio over het Rode Gevaar, een enkele keer dat ze worden aangehouden en onterecht beboet, een brave burger die verbaasd opkijkt.
Inderdaad, een verkeersboete. De moeder van Sal stuurt braaf geld en als ze een aan hun zorgen toevertrouwde limousine in puin rijden, doet de eigenaar niet eens aangifte. Niets aanvaringen met het establishment.
In plaats daarvan legt Salles de nadruk op hun gemis van een vader
Ja. En daar gaat het boek dus ook over.
Ik ga niet zeggen dat dit een ontzettend goede boekverfilming is (sterker nog, ik ga het tegenovergestelde zeggen, in het vervolg op dit stukje) maar Salles heeft, in tegenstelling tot Driessen de diepere laag van het boek goed begrepen.
Leave a Reply