– Verhalen die op straat liggen –
Strikt genomen komt er in de verhalenbundel Vondelingen maar één vondeling voor, en die maakt haar opwachting pas in het laatste verhaal Tanja dat zich afspeelt in Artis, daar waar tot kort daarvoor het nijlpaard Tanja woonde. Op die plaats scheidden jaren geleden wegen, geen wonder dat wie spijt heeft of nieuwsgierig is daar een glimp van de toekomst hoopt op te vangen.
De vondelingen van Mirjam Brandenburg zijn geen aan hun lot en de goedertierenheid van de eerlijke vinder overgelaten kinderen, haar vondelingen zijn gevonden geschiedenissen die anders aflopen dan hun voorlopige eindes doen vermoeden.
Het probleem met Vondelingen is dat de verhalen navertellen onvermijdelijk leidt tot het onthullen van de ontknoping. En omdat de verhalen het voor een groot deel van hun wending moeten hebben – ze worden rechttoe rechtaan verteld, zonder dat de taal gebruikt wordt om het onthullen te vertragen of iets aan de verbeelding over te laten – laat ik het navertellen na. Ik beperk me tot het procedé: Mirjam Brandenburg vertrekt vanuit het collectieve waargebeurde – Koninginnedag in Apeldoorn, de finale van een WK Voetbal, het slotdebat in de aanloop naar verkiezingen, brand in de duinen, het afscheid van iemand die het in de financiële wereld voor het zeggen had, een vliegtuigramp met maar een overlevende. Vervolgens voert zij personages – bekende en onbekende, functionele en fictionele – op waarvan aangenomen mag worden dat zij aanwezig en/of betrokken waren of hadden kunnen zijn bij die gebeurtenis en geeft een eigen draai aan het verhaal. Die draai laat zich jammer genoeg naarmate een verhaal vordert te vaak raden, onder andere omdat je er op gaat rekenen dat er een twist komt.
De proef op de som wordt gevormd door de verhalen die wortelen in gebeurtenissen die minder in het collectieve geheugen gegrift staan – een studente die een liefde te winnen heeft, een de bureaucratie bestrijdende ambtenaar, een vrouw met een sterke kinderwens – ook die passen naadloos in de bundel.
De variatie zit in Vondelingen niet in de opzet van de verhalen. Daarin doet het probleem de oplossing vermoeden, maar vanuit welke gemoedstoestand de personages opereren verschilt. En het verschil dat door strijdlust, berusting, verlangen, genoegdoening, verwarring, ergernis, schuld, wanhoop en verdriet gemaakt wordt, dat weet Mirjam Brandenburg zonder van toets te veranderen door te laten klinken. Ze wekt bovendien de indruk zonder noemenswaardige moeite van omgeving te veranderen en in de huid van een ander te kruipen. Dat biedt perspectief. Nu nog variëren zonder thema.
Leave a Reply