HANTA

Literatuur en meer

  • Home
  • Over Hanta
  • Contact
  • Privacy statement
  • Columns
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Blog
  • Meer
    • Liliane leest
    • Kettinglezen & rijgschrijven
    • Mediamoment
    • Sportzomers en -winters!
    • Zomergasten
    • Thuisblijfreizen
    • Bouke’s blues
    • Proza
    • Poëzie
You are here: Home / Alles / (non-)fictie / recensies / prozarecensies / Uit de tijd vallen: een verhaal in stemmen – David Grossman

Uit de tijd vallen: een verhaal in stemmen – David Grossman

25/09/2012 by Liliane Waanders 1 Comment

– Een verhaal dat er altijd al geweest lijkt te zijn –

Vijf jaar geleden viel de zoon van David Grossman in de oorlog. Vanaf dat moment horen Grossman en zijn vrouw bij het leger van rouwende ouders. Die ouders geeft Grossman in Uit de tijd vallen een stem. Letterlijk – want hij laat meer dan een kindverloren ouder zijn beklag doen, maar vooral figuurlijk – wat gebeurt is van alle tijden en in de vorm die Grossman kiest echoën de grote verhalen die de wereld moesten verklaren toen de mens daar zelf nog niet toe in staat was.

Uit de tijd vallen begint met een man en een vrouw die na lang te hebben gezwegen weer woorden vinden voor elkaar, woorden om het gebeurde te reconstrueren, maar nog geen woorden om elkaar tot troost te zijn. Hij wil naar ‘daar’, naar ‘daar’ waar hij zijn zoon vermoedt. Zij vindt dat een zinloze expeditie. Toch gaat hij. Hij begint te lopen. Hij begint te lopen in cirkel met een steeds grotere diameter: eerst rond de tafel, dan rond het huis, dan rond het dorp.

Al lopend vangt hij de verhalen op van anderen die worstelen met eenzelfde niet te vergelijken verlies. De één na de ander sluit zich bij hem aan, zelfs zij die er niet over kunnen willen praten. Ze lopen en lopen, vanuit de verte gadegeslagen door de vrouw van ‘de lopende man’ en de centaur, die zichzelf belast heeft met de opdracht het gebeurde te herscheppen in de vorm van een verhaal.

Tot ze ergens komen – bij een wand, waarvan niet zeker is dit het ‘daar’ is waar ze naar op weg dachten te zijn (ik moest steeds maar denken aan de grens van het nog onontdekte land uit de beroemde Hamlet-monoloog: –  ‘the undiscover’d country from whose bourn no traveller returns’) – hebben ze tijd om hun verdriet en boosheid te uiten:

‘En waarom? – Hebben jullie daar eens over nagedacht?
Waarom zijn jullie eigenlijk geworden tot die doden?
Waarom niet beter opgepast? – Opgepast als wij?
Waarom gegaan en door die ziekte aangestoken?
En naar de oorlog, waarom naar het front gegaan?
En naar het water? – Waarom naar het scheermes?’ 

Eenmaal ‘daar’ – of wat voor ‘daar’ moet doorgaan – breekt een andere fase aan. De fase van verzoening en acceptatie. Het moment van het echte afscheid en het loslaten.  

Behalve aan Hamlet moest ik ook aan het Bijbelboek Ezechiël denken. De associatie met Ezechiël 37, 1-10 was het sterkst op het moment dat de stoet ‘daar’ bereikt en ieder voor zich zich tot de aarde bekent. In dieverzen voegen beenderen zich weer aaneen en wordt gevallenen de levensgeest ingeblazen.

Uit de tijd vallen heeft de vorm van een gedicht voorzien van intervallen van proza. Grossman laat stemmen elkaar aanvullen, soms klinken beurtzangen en nemen de lopenden elkaars woorden over. Het ritme van de woorden, van het lopen, leidt onontkoombaar naar het moment waarop het verstand en het gevoel elkaar tegenkomen en zij hun plaats aan elkaar moeten afstaan. 

Uit de tijd vallen gaat over dat wat de dood doet en over het daar woorden voor vinden. Het gaat over wat er nodig is om voorbij de woorden die verslag doen te reiken. Een daarmee ook over (de noodzaak van) schrijven en scheppen.

‘Alleen: het breek mijn hart, mijn schat,
te denken dat ik –
dat het kan –
dat ik daarvoor woorden heb gevonden.’

Zo eindigt Uit de tijd vallen. Woorden vinden voor het onzegbare is dan misschien een overwinning op de machteloosheid en het pas op de plaats maken, maar het kan ook voelen als een vorm van verraad. Wie de woorden vindt, maakt het verlies van een dierbare dode deelbaar en loopt het risico het daarmee te banaliseren.
Zo niet David Grossman. Hij schreef meer dan een verhaal. Uit de tijd vallen wekt de indruk dat het er eigenlijk altijd al was en er ook altijd zal zijn.

Misschien ook interessant:

  1. Recensie: Hamlet – William Shakespeare, vertaald door Peter Verstegen
  2. Camus met een toefje Shakespeare
  3. Recensie: Heksengebroed : een hervertelling van ‘De storm’ – Margaret Atwood
  4. Hamlet in het Noors, maar welk Noors?

Filed Under: prozarecensies Tagged With: bijbel, David Grossman, Ezechiël, Hamlet, Uit de tijd vallen, William Shakespeare

Comments

  1. Bart Geeraedts says

    22/10/2012 at 23:22

    De mythische en Bijbelse beelden in ‘Uit de tijd vallen’ maken dat het verlies van een kind een troostrijker kader meekrijgt dan lezen over het particuliere verdriet van twee ouders. Dat vond ik zo goed aan dit boek. Ik begreep na het lezen van Grossman pas waarom ik zo’n moeite had met ‘Tonio’ van Van der Heijden. Dat is een boek van zo’n hartverscheurende directheid dat je geen ruimte krijgt om het te blijven zien als een boek, als een roman.
    Toen las ik ‘Uit de tijd vallen’ en begreep ik dat het ook anders kan: http://bit.ly/SenePd
    Groet van De Lezersvriend (Bart Geeraedts)

    Reply

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Zoeken

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Nieuwste berichten

  • Boeken verkopen zichzelf niet
  • (Auto)biografisch?
  • Recensie: Het warmtefort – Marieke Lucas Rijneveld
  • Derde persoon enkelvoud, tegenwoordige tijd
  • Recensie: Monterosso mon amour – Ilja Leonard Pfeijffer

Spotlight

Auteurs

  • Liliane Waanders

Meest gelezen deze week

Tags

Adriaan van Dis Arnon Grunberg beeldende kunst boek boeken boekenweek Cees Nooteboom column De wereld draait door dood dwdd film fotografie gedicht Ilja Leonard Pfeijffer Jan Brokken journalistiek K.Schippers kunst lezen literatuur Louise O. Fresco Marguerite Duras muziek Oek de Jong Olympische Spelen Poetry International poëzie recensie roman Rotterdam schrijven sportzomer sportzomer 2012 sportzomer 2013 sportzomer 2014 stoïcijn tennissen Tour de France vertalen Virginia Woolf voetballen wielrennen William Shakespeare zomergasten

Zoeken

Volg Hanta

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Hoofdmenu

  • Home
  • Over Hanta
  • Columns en beschouwingen
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Meer
  • Contact
  • Privacy statement

Rubrieken

  • Liliane leest
  • Kettinglezen & rijgschrijven
  • Mediamoment
  • Sportzomers en -winters!
  • Zomergasten
  • Thuisblijfreizen
  • Bouke’s blues
  • Proza
  • Poëzie

Net binnen

  • Boeken verkopen zichzelf niet
  • (Auto)biografisch?
  • Recensie: Het warmtefort – Marieke Lucas Rijneveld

Archief

Auteurs

  • Liliane Waanders

Copyright © 2022 · News Pro Theme on Genesis Framework · WordPress · Log in

Hanta gebruikt cookies. Omdat een blog runnen zonder nou eenmaal niet kan. Wilt u geen cookies, zie dan de instructies hier: Meer over cookies Ok, ik snap het
Privacy & Cookies
Necessary Always Enabled