Soms wordt het zo terloops uitgesproken dat je bijna zou geloven dat het waar is. Dat namen met een zekere willekeur gegeven worden en nauwelijks van betekenis zijn.
What’s in a name…
Niets is minder waar. Niet alleen ben je zonder naam nergens, een foute naam kan je van je ware bestemming afhouden.
Er was Harry Mulisch veel aangelegen om zijn op 12 januari 1992 geboren zoon kansen en keuzes te bieden. ‘ ’s Middags mijn zoon aangegeven op het stadhuis: Menzo Harry Kurt Saal Saal. Het laatste Saal moet veranderd worden in Mulisch’, staat te lezen in zijn Logboek. Het is dan 15 januari. ‘Als alles goed gaat kan hij zich later presenteren als Menzo Mulisch, Menzo Saal of Menzo Saal Mulisch.’
Dat goed gaan heeft heel wat voeten in de aarde. Bij 26 maart staat: ‘Tweede concept gemaakt voor de brief aan Hirsch Ballin, over Menzo’s naamsverandering.’ Pas op 20 juni lijkt hij er vertrouwen in te hebben: ‘Hans [Hans van Mierlo, lw] belt, heeft in Den Haag Hirsch Ballin, de minister van justitie, aangesproken over Menzo’s naamsverandering. Ressorteerde onder Kosto, die toevallig ook langskwam. Iedereen weet het nu – het zal wel in orde komen.’
Omdat Mulisch niet met de moeder van Menzo maar met een ander getrouwd was, had het veel voeten in de aarde om Menzo de naam van zijn vader te geven.
Ze hebben er goed over nagedacht, Adri van der Heijden en zijn vrouw Mirjam Rotenstreich. Om de naam Rotenstreich voor uitsterven te behoeden zal hun zoon die naam als tweede voornaam krijgen.
‘ “Ik kom de geboorte van een zoon aangeven. Tonio Rotenstreich van der Heijden. Gisteren, ja, de vijftiende juni. Zestien over tien in de ochtend.” Als die vent van het bevolkingsregister zou vragen: “Pardon, is dat een naam, Rotenstreich?”, dan zou ik antwoorden: “Ja, in de Oekraïne, waar mijn schoonvader vandaan komt, was dat voor de oorlog een veelgebruikte naam.” Gewoon een kwestie van de juiste terloopse toon aanslaan.’
De kans om die toon aan te slaan, krijgt de kersverse vader niet. Voor hij het weet is het moment van aangifte doen gepasseerd en staat zijn zoon te boek als Tonio van der Heijden. Tonio moet het doen zonder een tweede naam. Die zal hij pas na zijn dood alsnog krijgen.
In schril contrast tot de wensen van Mulisch en Van der Heijden en zijn vrouw, staat het verlangen van Marten Toonder om de achternaam van zijn twee kleinkinderen na de scheiding van hun ouders – zij een Toonder, hij niet – te veranderen. Wim Hazeu tekent het op in zijn biografie: ‘In 1976 werd de scheiding uitgesproken tussen Mari-Lou en Joos Kat. Marten kwam meteen in het geweer. Zijn kleinkinderen, de zesjarige Milou en de driejarige Aino, moesten zijn achternaam gaan dragen, in plaats van de naam van hun vader. Pas eind 1980 werd dit bij Koninklijk Besluit geregeld.’
Leave a Reply