Mocht de indruk zijn ontstaan dat Slot Loevestein, Museum Huis Doorn en het Rijksmuseum Twenthe dicht moeten, dan berust dat op een misverstand. Ze hoeven niet per se te sluiten, zegt Jet Bussemaker (PvdA), de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Ze hoeven niet dicht, maar als de kamer akkoord gaat met de plannen van het kabinet – dat zich baseert op een advies van de Raad voor Cultuur – wordt het budget van deze drie Rijksmusea gehalveerd. Voor het Rijksmuseum Twenthe is de minister bereid een uitzondering te maken als de gemeente Enschede en de provincie Overijssel bereid zijn om dat museum financiële steun te verlenen. Maar Slot Loevestein en Huis Doorn hoeven niet op clementie te rekenen.
De Raad voor Cultuur vindt dat de collecties van de drie musea te weinig voorstellen. Ze hebben nationaal en internationaal onvoldoende betekenis. Maar bij twee van de drie musea zou het helemaal niet om de collectie moeten gaan. Ook leeg herbergen Slot Loevestein en Huis Doorn geschiedenis. Het zijn de gebouwen zelf die van waarde zijn.
In Lof der stenen neemt Nicolaas Matsier het op voor bouwwerken met een geschiedenis. Natuurlijk komen Slot Loevestein en Huis Doorn beide voor in dit aanstekelijke boek dat drijft op het plezier van het ontdekken.
Over Slot Loevestein zegt Matsier: ‘Ook het kasteel Loevestein is, als gevangenis, een van onze beroemdste lieux de mémoire geworden. Onze grootste denker over het internationaal recht, Hugo de Groot, werd samen met Oldenbarnevelt en enkele anderen opgepakt door Maurits. (…) Na overkomst van vrouw en kinderen en dienstbodes was het een niet van alle gerief verstoken gevangenschap waarin De Groot kon blijven schrijven en vertalen. De vele boeken die de gevangen geleerde nodig had werden hem bezorgd per kist, een log gevaarte op Loevestein, met zijn vele trappen en smalle gangen.’
En zoals iedereen weet: Hugo de Groot ontsnapte in zo’n kist. Wat dan weer niet iedereen weet en Nicolaas Matsier wel – en dankzij hem wij nu dus ook – is dat dienstmeisje Elsje van Houweningen daarbij een voorname rol speelde.
De geschiedenis van Huis Doorn is een andere. Dat Huis – waar de Duitse keizer Wilhelm II niet alleen woonde, maar dat ook zijn eigendom was – werd in 1945 door de Nederlandse staat geconfisqueerd. Matsier: ‘Confisqueren, dat is wat nieuwe regimes of weer in hun oude macht herstelde overheden nogal eens doen.’ Met het confisqueren heeft de Nederlandse staat ook een verantwoordelijkheid op zich genomen, en ‘Het Rijk kan zich niet permitteren een onbetrouwbare partner te zijn’, en dat geldt volgens Matsier voor alle gebouwen die het Rijk om welke reden dan ook onder haar hoede genomen heeft.
Historicus Thomas van der Dunk is fel gekant tegen sluiting van Huis Doorn. Zo zegt hij het vandaag, 17 december, in De Volkskrant: ‘Huis Doorn belichaamt een essentiële periode uit ons recente verleden: die van een eeuw Nederlandse neutraliteit. De daaruit voortgekomen onzijdigheid in de Eerste Wereldoorlog is ook de reden dat Wilhelm II naar Nederland is uitgeweken.’
Het gaat bij Slot Loevestein en Huis Doorn niet om de collecties. Het gaat om het (im)materiële culturele erfgoed dat zij zijn en vertegenwoordigen.
Bestaansrecht hebben ze genoeg, zegt ook de minister van Cultuur. Zoveel dat de omliggende gemeentes maar moeten meebetalen aan het Slot en dat het Huis moet samenwerken met een ander museum om het voortbestaan zeker te stellen.
Naschrift:
In de nacht voorafgaand aan het kamerdebat werden uit Huis Doorn kostbare cultuur-historische voorwerpen gestolen.
Leave a Reply