‘Voor hen die tot nu toe alleen bekend waren met het autonome werk van Viviane Sassen – waaronder de licht surrealistische en kleurrijke foto’s van Afrika waarvoor zij in 2007 de Prix de Rome won – bieden de foto’s die gemaakt werden in opdracht van modemerken en tijdschriften een verrassend nieuw perspectief.’
Met deze zin lokt Huis Marseille: museum voor fotografie mensen naar de tentoonstelling IN AND OUT OF FASHION, gewijd aan het werk dat Viviane Sassen in opdracht van modemerken maakte.
Ik kende het autonome werk van Viviane Sassen alleen in toegepaste vorm. Tommy Wieringa houdt van haar werk en koos foto’s van haar hand voor de covers van Dit zijn de namen en Ik was nooit in Isfahaan. In het Volkskrant Magazine schreef hij columns naast haar paginagroot afgedrukte foto’s.
Ook al ken ik haar werk nauwelijks, ik herken het wel.
Van mode heb ik geen verstand, ik kan namen van ontwerpers en merken noemen. Alleen als ik er nadrukkelijk op gewezen word, kan ik het een van het ander onderscheiden. Wat de toonaangevende bladen op modegebied zijn, daarvan heb ik geen idee. Waarin de een van de ander verschilt: ik zou het niet kunnen zeggen.
Je zou – als je het positief wilt uitdrukken – dus kunnen zeggen dat ik tamelijk blanco naar IN AND OUT OF FASHION ging. Blanco, niet gehinderd door enige kennis van zaken, maar wel heel nieuwsgierig.
Voordat Viviane Sassen voor de fotografie koos, was ze model. Voordat ze voor de fotografie koos, deed ze een modeopleiding, maar die maakte ze niet af. Viviane Sassen weet dus genoeg van mode om te weten hoe ze die niet wil fotograferen. Haar foto’s zijn uitbundig, maar niet glamoureus. Haar foto’s zijn alles behalve braaf, maar gemaakt met respect voor mode en model. Haar foto’s hebben een doordachte compositie, maar lijken spontaan ontstaan.
Ik realiseer me tijdens het kijken dat ik kijk naar de compositie en niet zozeer naar de mode. Dat ik aan de vraag of de keuzes die Viviane Sassen maakt passen bij het ‘merk’ dat ze promoot niet toekom. Ik weet niet om welke ‘merken’ het gaat, ik weet niet wat het imago van die ‘merken’ is.
Ik zie wel dat haar modefotografie verwant is aan haar autonome werk. Dat zie ik aan de manier waarop ze naar mensen kijkt en ze laat staan, zitten en liggen, terwijl ze die mensen – de modellen – hier vooral als kapstok gebruikt, ze focust op wat ze dragen.
Wat ik ook herken zijn de contrasten. De contrasten in kleur en de extreme verschillen tussen licht en donker. De schaduwen. Het breken van het beeld, met behulp van spiegels en obstakels.
Tijdens het kijken schiet ik regelmatig in de lach. Om een plant die uit een hoofd groeit. Om in- en overcomplete lichamen. Om het vreemde gebruik van een voorwerp dat ook mijn meisjeskamer sierde.
Als ik heel veel gezien heb, trek ik me terug op een bankje om te lezen en beaam dat je het zo ook zou kunnen zeggen:
‘Ongehinderd knipt Sassen de ledematen van modellen af om ze te laten wegzweven tegen een achtergrond, kleurt ze beelden in om de verbeeldingskracht te stimuleren, en roteert ze de opnamen om ze te onttrekken aan de beperkingen van de zwaartekracht.’
‘Fel zonlicht verbindt de lichamen van haar modellen met hun schaduw en de omgeving. En spiegels zorgen door afsnijding en reflectie voor spanning tussen “ruimtes die we voelen, beelden die we zien en de vormen die we kennen”.’
En dan ga ik nog een keer kijken. En lezen. Lezen wat Viviane Sassen zelf schrijft. Haar invallen. Haar kijk op de dingen in haar handschrift.
Ik eindig waar ik begonnen ben. Bij de naakten.
Het bleef na IN AND OUT OF FASHION nog lang onrustig in het hoofd. Dat ik geen verstand heb van mode heeft het kijken, begrijpen en genieten niet in de weg gestaan. Het woord draagbaar – in de betekenis van comfort en in de zin van ‘niet voor gek lopen’ – dat altijd als vanzelf oppopt als ik met verbazing naar op een catwalk geshowde creaties kijk, heeft zich tijdens het kijken naar IN AND OUT OF FASHION schuil gehouden. Viviane Sassen vertelt een heel ander verhaal, en in dat verhaal heeft zij mij meegenomen.
De tentoonstelling IN AND OUT OF FASHION is nog tot en met 17 maart te zien in Huis Marseille.
Esther Wouters says
maar… is het kunst of reclame? Of allebei? Kan dat?
Bouke says
Dat zou wel eens de centrale vraag kunnen zijn die Sassen met haar werk stelt. Het feit dat er geen eenduidig antwoord op is, lijkt me juist het fascinerende aan het werk.