De berg die tot de verbeelding spreekt, dankt zijn naam aan de wind. En omdat er over die berg die zo tot de verbeelding spreekt al veel gezegd en geschreven is – ook door mij: ik schreef over de film Mont Ventoux Scala Paradisivan Ariane Greep en één keer en nog een keer over de roman Ventoux van Bert Wagendorp, kies ik op de dag dat ze eerst door het bos en door een veld van stenen naar boven rijden voor de wind.
Ventus is het Latijnse woord voor wind. Piet Meeuse is gefascineerd door wind. Hij schreef er een boek over dat simpelweg Wind! heet, maar de serie waarin het verscheen – De passie van – zegt alles over hoe Piet Meeuse zich tot de wind verhoudt. Hij heeft er een gepassioneerde relatie mee.
Wind is voor Piet Meeuse niet alleen een meteorologisch verschijnsel. Elke verplaatsing van lucht en elke trilling die door die verplaatsing teweeg gebracht wordt, mag zich in zijn belangstelling verheugen. En dan wil hij ook nog weten hoe adem, lucht en wind zich manifesteren in de diverse kunsten.
Wind! is een bonte, maar geen vrijblijvende mengeling associaties. Meeuse wijdt uit over adem als levensbeginsel en de noodzaak van de animistische overdrachtelijkheid bij het tegemoet treden van het onbekende. Hij leest mee over de schouder van degenen die zich buigen over de vraag: waar komt de wind vandaan? Hij heeft het aan de hand van mythen en sagen over de wind als metafoor ‘die ons goed van pas komt om allerlei situaties te karakteriseren die meer met cultuur dan met natuur van doen hebben.’ Hij refereert aan het oeroude verbond tussen poëzie en wind. Hij zoekt naar een mogelijk verband tussen wind en waanzin en staat er niet versteld van dat het mogelijk om tegen de wind in te zeilen, zoals het spookschip De Vliegende Hollander gewoon was te doen. Hij gaat in discussie met een musicus over het immateriële en onverklaarbare van trillende lucht, die bij Meeuse in hoger aanzien staan dan betekenis en begrip. Hij heeft het over vliegen met en zonder vleugels, het laatste is een metafoor voor de honger naar verhalen.
Zijn passie voor wind, heeft hem tot een verzamelaar van teksten gemaakt en uit die teksten citeert hij veelvuldig. Soms vanwege de schoonheid, soms vanwege het inzicht waartoe een tekst leidt. Hij schrijft en vertaalt ook en die teksten staan ook in zijn boek.
Van alle teksten die Piet Meeuse deelt, stemt deze mij het meest tot nadenken:
Op de dag dat we sterven
daalt de wind neer
en neemt
onze voetstappen mee.
De wind maakt stof
om de afdrukken te vullen
die wij
wandelend achterlieten.
Want anders
zou het de indruk wekken
dat wij
nog leven.
Een anonieme dichter schreef het aan het eind van de negentiende eeuw. Hij/zij behoorde tot de San.
Wind! is niet alleen maar een uitbundige ode die alle kanten op gaat (Meeuse kruipt in de kop van een meeuw en laat het handschrift van de wind door een grafoloog onderzoeken), het is ook een cultuurhistorische beschouwing, een filosofisch essay en een literaire bloemlezing – met teksten van onder andere Shelley, Coleridge, Ponge, Stevens, Melville en Gezelle – geschreven door iemand die van zichzelf zegt dat hij geen buitenmens is, ‘maar ik ken weinig dingen die mij in een opgeruimder stemming brengen dan een beetje wind om mijn oren.’
Het handschrift van de wind wordt gekenmerkt door een veelheid aan vormvariaties en verraadt plastische kwaliteiten en snelle stemmingwisselingen. ‘Dit alles wijst op een zeer complex, flexibel en temperamentvol karakter. Zij het ook nogal labiel en onbestendig. Is zeer vormgevoelig en heeft beslist artistiek talent. Kan doortastend zijn en doelgericht, maar ook erg aarzelend en onzeker. Een boeiende, maar onbetrouwbare persoonlijkheid.’
Die onbetrouwbare persoonlijkheid zal zich ook vandaag weer doen gelden tijdens de koers.
Hoe warm het was en hoe ver, en hoe hard de wind wel waaide, dat is heel moeilijk in beeld te brengen. Zeker als ze op de Ventoux straks het bos uit zijn en er geen boom meer is waar de wind zich kan laten gelden door takken te laten zwiepen en bladeren te doen ritselen.
Het wachten is op dat ene onbewaakte ogenblik waarin de wind vat krijgt op een microfoon en blazend en krakend van zijn aanwezigheid blijk geeft.
Leave a Reply