Born Free was de eerste film die ik in de bioscoop zag. Omdat die bioscoop zich in ‘het kamp’ bevond, hetzelfde kamp waar ik later in alle vroegte baantjes trok in een bad dat vijftig meter lang was en daardoor oneindig uitgestrekt leek om mijn zwemdiploma’s te halen, denk ik dat ik die film inderdaad vooral gezien heb. De voertaal zal, net als in ‘het kamp’ – een Nato-legerbasis – Engels geweest zijn, en die taal was ik toen nog niet machtig.
De scène die me het meest is bijgebleven is die waarin de rivier rood kleurt van het bloed. Dat zal het bloed geweest zijn van de mensen die door een leeuw gedood zijn, waarna de mens wraak neemt en er leeuwenwelpjes moederloos achterblijven. Over het welpje dat uitgroeit tot de leeuwin Elsa gaat Born Free.
Dat de film gebaseerd is op een boek van Joy Adamson en dat beide gebaseerd zijn op ware gebeurtenissen wist ik toen nog niet.
Ik weet niet wanneer het tot mij door begon te dringen dat het weliswaar een nobele daad was wat Joy Adamson en haar man deden – zich het lot van weesleeuwen aantrekken – maar dat het met natuurbescherming weinig te maken had. In ieder geval niet ten tijde van Daktari. Toen vond ik ze nog leuk. De schele leeuw en die stuiterende chimpansee. En ook Flipper en Lassie koesterde ik.
Waarschijnlijk omdat ik daar helemaal niet naar keek vanwege de natuur maar omdat ik naar vriendschap zulk een mateloos verlangen had. Al zal ik me daar niet van bewust zijn geweest.
Jacques Cousteau was denk ik de eerste die mijn belangstelling wist te wekken voor de wonderen van de echte natuur. Die onderwaterwereld waarin alles vertraagd bewoog en op een eigen wijze stil was, fascineerde mij mateloos. Toen ik van mijn ouders een (veel te grote) duikbril met snorken en zwemvliezen kreeg, bleek er net onder de oppervlakte van zee en meer niet zo heel veel te ontdekken. Althans niet op de plaatsen waar wij waren.
Tegenwoordig worden natuurdocumentaires op prime time uitgezonden, ze zijn goed voor de kijkcijfers. Ik kijk, maar lang niet altijd.
Ik geloof in de evolutie en ik realiseer me heel goed dat de EO met het programmeren van de ene na de andere serie natuurdocumentaires een andere boodschap uitdraagt. Maar zelfs als je in het evolueren van levende organismes gelooft, blijft het aanpassingsvermogen van de natuur – zolang de mens de orde niet verstoort – een wonder.
Al is de BBC marktleider in het genre en Sir David Attenborough mede dankzij zijn stem onbetwist de geduldigste natuurbeschouwer, met Beagle: in het kielzog van Darwin hebben VPRO, Canvas en NTR laten zien dat het hier ook kan. Ik ben steeds meer geneigd om in alles een evolutionaire ontwikkeling te zien en probeer bij het bestuderen van onderwerpen een dergelijk patroon te ontdekken.
Eigenlijk heeft wie bij Born Free begint en uiteindelijk bij Beagle: in het kielzog van Darwin belandt, wat naar de natuur (leren) kijken ook een evolutie doorgemaakt.
Leave a Reply