Martine Bijl voor Heel Holland Bakt

En was m’n vader niet toevallig met m’n moeder getrouwd
En had men op deze plek niet een theater gebouwd
Dan hadden wij hier met zijn allen niet gezeten
En valt het tegen of mee
’t Is maar een uurtje of twee
En morgenochtend zijn we alles weer vergeten
Toeval
Louter en alleen maar toeval
Meer niet

Ze stond niet voor haar plezier op het toneel. Met deze bezwerende tekst stelde ze dan ook niet zozeer ons, haar publiek, maar zichzelf gerust.

Het was natuurlijk geen toeval dat ik op 6 maart 1987 in de Lochemse Schouwburg naar Martine Bijl keek. Ik vond haar toen al een vakvrouw die dartel en goed getimed haar liedjes zong. Toen wist ik nog niet dat het haar toon was die me beviel. Dat licht ironische, zelfspottende, met uitschieters naar vals en vilein – ook dat zal wel lijfsbehoud geweest zijn. Zonder dat zichzelf niet helemaal serieus nemende zou ze nooit 27 jaar de groenten Hak hebben kunnen overbrengen.

Veel van de liedjes die ze toen zong, werden door anderen geschreven. In de one woman show die ik zag, waren Jan Boerstoel en Henk van der Molen haar hofleveranciers. Maar ook Youp van ’t Hek, Coot van Doesburgh en Robert Long leverden bijdragen.

Hoe goed ze het zelf kon – zonder forceren taal in vorm boetseren – bleek toen ze musicals ging vertalen.

Sinds Heel Holland Bakt hoef ik me niet meer te verantwoorden voor het vakmanschap van Martine Bijl. Sinds Heel Holland Bakt zijn daar veel meer mensen dan voorheen van overtuigd.

Als Opium vanavond haar portret uitzendt, zal Martine Bijl daarin niet aan het woord komen, ze zal zelfs niet kijken. Wat er over haar gezegd moet worden laat ze aan haar echtgenoot Berend Boudewijn over. Ondanks Heel Holland Bakt en de groenten van Hak hoeft Martine Bijl niet zo nodig met haar hoofd op televisie.