De vijfde aflevering van Fresco’s paradijs gaat over graan en heet De god van de granen. Ik neem aan dat het behalve over graan ook zal gaan over wat er met graan gedaan kan worden. Over brood bijvoorbeeld. Louise Fresco is een fan van brood. Het is – als we de ondertitel van het hoofdstuk over brood in Hamburgers in het paradijs: voedsel in tijden van schaarste en overvloed letterlijk nemen – bovendien het meest iconische voedsel.
Het hoofdstuk opent net als alle andere met een citaat uit de wereldliteratuur. Louise Fresco koos Oda al pan / Ode aan het brood van Pablo Neruda (deze week bleek dat hij toch een natuurlijke dood gestorven is. Over Neruda schreef Louise Fresco deze column in de NRC).
Twee weken geleden las ze het in de taal waarin Pablo Neruda het schreef vol overtuiging voor:
Pan,
qué fácil
y qué profundo eres
[…]
Ahora,
intacto,
eres
acción de hombre,
milagro repetido,
voluntad de la vida.
[…]
y entonces
también la vida
tendrá forma de pan,
séra simple y profunda,
innumerable y pura.
Todos los seres
tendrán derecho
a la tierra y a la vida,
y así será el pan de mañana,
el pan de cada boca,
sagrado,
consagrado,
porque será el productio
de las más y dura
lucha humana.
In haar vertaling staat er:
Brood
hoe eenvoudig ben je
[…]
Nu
heel,
ben je
een menselijke daad,
een wonder herhaald
de wil om te leven.
[…]
en dan
zal ook het leven zelf
de vorm krijgen van brood
eenvoudig en diep
ontelbaar en pur.
Alle levende wezens
zullen recht hebben
op de aarde en op het leven
en zo zal het brood van morgen zijn, ieders dagelijkse brood,
heilig,
geheiligd,
omdat het ontstaan is uit de langste en kostbaarste menselijke strijd.
Maar nee, het gaat in De god van de granen echt over graan. Over hoe – met het oog op het kunnen voeden van de wereldbevolking – de productie verhoogd kan worden en graan bestand gemaakt kan worden tegen ziekten en de omstandigheden waaronder zij moeten groeien. En het gaat over Norman Borlaug, de enige landbouwkundige die ooit de Nobelprijs kreeg. Hij inspireerde Louise Fresco.
Louise Fresco citeert niet het hele gedicht. Voor wie Oda al pan helemaal wil lezen, het staat hier. De ode aan het brood is niet Neruda’s enige loflied op voedsel. Ook de tomaat en de citroen – om maar een paar voorbeelden te noemen – betuigt hij eer.
Leave a Reply