HANTA

Literatuur en meer

  • Home
  • Over Hanta
  • Contact
  • Privacy statement
  • Columns
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Blog
  • Meer
    • Liliane leest
    • Kettinglezen & rijgschrijven
    • Mediamoment
    • Sportzomers en -winters!
    • Zomergasten
    • Thuisblijfreizen
    • Bouke’s blues
    • Proza
    • Poëzie
You are here: Home / blog / Godfried Bomans serveert entomologen af (in de voorwoorden van Erik of het klein insectenboek)

Godfried Bomans serveert entomologen af (in de voorwoorden van Erik of het klein insectenboek)

11/11/2013 by Liliane Waanders 1 Comment

Erik of het klein insectenboek - Godfried Bomans, 57e druk (een van de vier)Erik of het klein insectenboek van Godfried Bomans staat dit jaar centraal tijdens de actie Nederland leest. Aan het verhaal zelf ben ik nog niet toegekomen, maar ik las al wel de voorwoorden die Godfried Bomans schreef bij de vierde, achtste, elfde, veertiende en zesentwintigste druk (de editie die de openbare bibliotheken uitdelen is de zevenenvijftigste).

‘Ten behoeve van de leesbaarheid van de roman zijn de voorwoorden bij de verschillende edities achterin geplaatst’, staat er op de keerzijde van de titelpagina.
Het is jammer dat ze helemaal achterin staan – de kans bestaat dat lezers na het EINDE waarmee Godfried Bomans zijn roman besluit Erik of het klein insectenboek dichtslaan – want ook in die voorwoorden is Godfried Bomans op zijn spottende best.

Hij steekt vrolijk de draak met commentaar van mensen die doorgeleerd hebben voor entomoloog/insectoloog op zijn Erik (zouden/kunnen) hebben. Deskundigen als de heer J. Bandjes (‘insectoloog te Kampen’), dr. L. Pluimpjes, mejuffrouw dr. Leonie Siepkes (‘onze bekendste mieriste’) en andere insectologen – waaronder ‘de grote Barnhorn’, Ellinga (‘de eminente kever-kenner’) en dr. Th. Brilstra – die bezwaar maken tegen zijn onwetenschappelijke weergave van het insectenrijk.

Zij eisen dat hij Erik of het klein insectenboek meer in overeenstemming brengt met de werkelijkheid. Pas als ook zijn vrienden hem dat aanraden, gaat hij een beetje overstag:

‘ “Veranderen! Helemaal omwerken!” Om hen te gerieven heb ik dan ook in deze druk hier en daar een achterpoot geschrapt of een dekschildje bijgevoegd. Maar met plezier ging dat niet; het aantal fouten is er overigens door vermeerderd.’

Omdat zijn tegenstanders een voor een heengaan, heeft Bomans echter al snel vrij baan en kan hij naar de oerversie van zijn oerboek terugkeren, blijk in de voorrede vier drukken later.

In het voorwoord bij de zesentwintigste druk (1963) – het laatste dat in deze editie is opgenomen – gooit Bomans het over een andere boeg. Hij gaat prat op zijn verdiensten. Hij schetst hoe ondanks de innovatie van het instrumentarium en het voortschrijdend wetenschappelijk inzicht zijn waarnemingen nog steeds van waarde zijn:

‘Het is te begrijpen dat mijn vijanden van deze ontwikkeling de rijkste vruchten verwachtten en zich heimelijk in de handen wreven. Maar wat is gebleken? Dat al mijn vermoedens bevestigd werden en dat ik niets terug hoe te nemen. Ben ik hierdoor hovaardig geworden? Inderdaad, dit gevaar bestaat en zwakkere naturen  zouden eraan bezweken zijn. Maar nee, dat is niet gebeurd. Ik ben eenvoudig gebleven. Ofschoon eredoctor van Oxford, Cambridge en de universiteit van Padua zwerf ik met mijn vangnetje en in mijn simpel buisje door de Haarlemmerhout en vang er mijn kevertjes met dezelfde onbekommerdheid van weleer. Ik vind dat mooi en ik word daar zelf wel eens verlegen van. Het is namelijk moeilijk om eenvoudig eenvoudig te zijn. Het lukt me ook niet altijd.’

Erik of het klein insectenboek opent met de lofrede van Midas Dekkers: Beentje lichten. Midas Dekkers, zelf behoorlijk deskundig als het om insecten gaat, neemt het Bomans allerminst kwalijk dat hij het niet zo nauw neemt met de werkelijkheid.

‘Hij was geen deskundige. Bomans had overál verstand van, vooral als hij er niets van wist. Juist door zijn onbevangen blik getuigt hij van een scherp inzicht (…)’,

waarna Midas Dekkers een aantal tekenende voorbeelden geeft. 

‘Liever dan de zelfverzekerdheid van een mier of een mierenkenner zaaide hij de twijfel van een kind of een sprookjesverteller. Hij handelde in losse schroeven. Met succes.’

Ik las Erik of het klein insectenboek een leesleven geleden. Toen was ik me niet bewust van de dubbele bodems waar ik me nu op verheug. 

Misschien ook interessant:

  1. Couperus is er ook nog
  2. Pinguïns undercover: iedereen kijkt
  3. Johan Cruijff: de schijnbewegingen van een engel
  4. Marijke die Martha werd in Een vlucht regenwulpen van Maarten ‘t Hart

Filed Under: blog Tagged With: Beentje lichten, entomologen, entomologie, Erik of het klein insectenboek, Godfried Bomans, insectenkunde, Lofrede, Midas Dekkers, Nederland leest, voorwoorden

Comments

  1. Paul van de Wiel says

    11/11/2013 at 08:31

    Leuk stukje. Misschien ga ik het nu ook weer lezen, een attente bibliothecaresse drukte het mij in de hand.

    Reply

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Zoeken

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Nieuwste berichten

  • Nikos Kazantzakis over de Franciscus in wiens sporen paus Franciscus treedt
  • De Inktaap 2.0
  • Recensie: Oever – Ludwig Volbeda
  • Poëzieweek 2025: ‘Mijn vader zegt entropie mijn moeder logica’ – Sasja Janssen
  • Poëzieweek 2025: ‘Kratermond’ – Sara Eelen

Spotlight

Auteurs

  • Liliane Waanders

Meest gelezen deze week

Tags

Abdelkader Benali Adriaan van Dis Arnon Grunberg beeldende kunst boek boeken boekenweek Cees Nooteboom column De wereld draait door dood dwdd film fotografie gedicht Ilja Leonard Pfeijffer Jan Brokken journalistiek K.Schippers kunst lezen literatuur Louise O. Fresco Marguerite Duras Oek de Jong Olympische Spelen Poetry International poëzie recensie roman Rotterdam schrijven sportzomer sportzomer 2012 sportzomer 2013 sportzomer 2014 stoïcijn tennissen Tour de France vertalen Virginia Woolf voetballen wielrennen William Shakespeare zomergasten

Zoeken

Volg Hanta

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Hoofdmenu

  • Home
  • Over Hanta
  • Columns en beschouwingen
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Meer
  • Contact
  • Privacy statement

Rubrieken

  • Liliane leest
  • Kettinglezen & rijgschrijven
  • Mediamoment
  • Sportzomers en -winters!
  • Zomergasten
  • Thuisblijfreizen
  • Bouke’s blues
  • Proza
  • Poëzie

Net binnen

  • Nikos Kazantzakis over de Franciscus in wiens sporen paus Franciscus treedt
  • De Inktaap 2.0
  • Recensie: Oever – Ludwig Volbeda

Archief

Auteurs

  • Liliane Waanders

Copyright © 2025 · News Pro Theme on Genesis Framework · WordPress · Log in

Hanta gebruikt cookies. Omdat een blog runnen zonder nou eenmaal niet kan. Wilt u geen cookies, zie dan de instructies hier: Meer over cookies Ok, ik snap het
Privacy & Cookies
Necessary Always Enabled