Gisteren schreef ik dat ik bepaalde aspecten van het optreden van Gordon (over wie ik deze week leerde dat hij in werkelijkheid Cornelis Willem Heuckeroth heet, een prima naam voor een schrijver, maar als ik op televisie moest zou ik ook iets soepelers bedenken) wel kon waarderen. Voordat ik bodyguards moet gaan huren licht ik dat even toe.
Die aspecten die ik waardeer zijn tweeërlei: allereerst heeft hij, love him or hate him, verstand van het entertainen van mensen. En, hoe je ook in het hoge-versus-lage-cultuur-debat zit, het entertainen van mensen is een vak. En over dat vak gaat Holland’s Got Talent, de afgelopen dagen het epicentrum van een internationale mediarel, nou eenmaal. In die zin zit hij daar in die jury precies op de goede plek.
Het tweede (al ligt dat in het verlengde van het eerste): hij weet mensen één-op-één ook te raken. Niet veel intellectuelen zullen, vrezend voor hun plekje op de Olumpos, toegeven dat ze met plezier naar Geer en Goor: effe geen cent te makken kijken, maar ik (ik kom toch nooit hoger op de apenrots, dus wat kan het bommen) kan er best van genieten. Dat komt omdat de heren, tussen de poep- en zaadgrappen door, mensen echt het gevoel kunnen geven dat ze heel belangrijk en bijzonder zijn. En ik geloof werkelijk dat ze daar zelf ook heel veel plezier in hebben. Natuurlijk doen ze het voor hun eigen glorie, ego en bankrekening, maar in iedere entertainer, hoe cynisch ook, zit of zat iemand die ervan geniet een ander te laten genieten.
Maar toen kwam het ‘number 39’-incident. Ik plak het filmpje nog even hieronder voor diegenen die onder een digitale rots gezeten hebben de afgelopen week:
Wat Gordon hier doet kan echt niet. Platte grappen zijn prima op het moment dat ze min of meer slachtofferloos zijn, maar als ze direct iemands afkomst belachelijk maken, en dan vooral in een niet-gelijkwaardige positie als dit, waar Gordon letterlijk en figuurlijk boven de kandidaat is geplaatst en bovendien een zaal vol publiek achter zich heeft is het ronduit vernederend. De verontwaardiging die wereldwijd opklonk was dan ook terecht.
Is Gordon een racist? Mwah. Ik zou eerder zeggen: hij is een clown. Een idioot die alles aangrijpt om een snelle lach van het publiek te kunnen krijgen. Staat daar een papagaai, dan maakt hij Lorre-grappen, staan er twee homo’s, dan weet je het ook wel zo’n beetje (maar Gordon kan geen homofoob zijn, want hij is zelf homo. Toch? Ik vind dat eigenlijk wel een interessante vraag) en staat er een Chinees, nou ja… Dan krijg je dus dit (tussendoor: of zijn uitspraken nou uit ‘zuiver’ racisme of uit ongevoeligheid geboren zijn is voor zijn positie irrelevant. Een eventuele – naar mijn mening terechte – verwijdering uit het programma zou puur gebeuren op basis van wat hij gezegd heeft en hoe dat anderen geraakt heeft en niet op basis van zijn eventuele intenties).
Maar het Gordon-verhaal stond niet alleen. Kon niet alleen staan. Nee, dit relletje speelde zich natuurlijk af tegen de achtergrond van de discussie over Zwarte Piet, die af en toe behoorlijk grimmige vormen aannam en waarin ik, zoals velen, voor mijn gevoel vrij plotseling (heb ik jarenlang oogkleppen op gehad? Ik bedoel, zo veel vrienden met buitenlandse roots heb ik nou ook weer niet), geconfronteerd met de gevoelens van Antilliaanse en Surinaamse mensen om me heen over het onderwerp, na wat conservatief tegenstribbelen langzaam tot het standpunt kwam dat het toch eigenlijk niet meer kan in 2013, zo’n krulletjespruik en zo’n zwartgeschminkt gezicht. Dat er zo fel wordt gereageerd in zo’n debat, dat snap ik best. Het is namelijk niet echt een pretje om geconfronteerd te worden met de zwakke punten in je eigen culturele bagage, de rotte plekken in je eigen roots.
En daar hield het niet mee op.
Schrijver Said el Haji schreef op Facebook over zijn ervaringen met de redactie van Pauw en Witteman. Hij werd daar al een tijdje aan het lijntje gehouden over of hij nou wel of niet iets mocht komen vertellen over zijn nieuwe boek Sta op en leef, vader. Tijdens een telefoongesprek liet iemand van de redactie zich ontvallen: ‘We hebben onlangs nog twee keer Mano Bouzamour gehad en met jou erbij zou dat teveel zijn.’ Een kritische vraag van El Haji hierover werd ontweken. Het lijkt er dus op dat Pauw en Witteman een marokkanenquotum hanteert. Tzum nam de post hier integraal over.
Alsof de duivel ermee speelde besloot ik deze week eens wat essays van Harold Bloom te herlezen. Altijd meegegaan in de stelling dat deze koppige Shakespeare-aanbidder slechts literair-esthetische motieven had om te fulmineren tegen de ‘multiculturalists’ en de ‘feminists’, kon ik het nu even niet aan. Gordon is een racist. Zwarte Piet is racistisch. Pauw en Witteman zijn racistisch. En de critici van Harold Bloom hebben ineens ook misschien een punt. Alles voelt ineens ‘fout’. Ineens zie ik overal racisme. Ineens ben ik bang om in de spiegel te kijken omdat ik vrees daar ook een racist te zien…
Tot overmaat van ramp ben ik op het moment ook een oud romanmanuscript van mezelf aan het herlezen, in de hoop het alsnog geschikt te kunnen maken voor toezending aan een uitgever. Als decor heb ik daarin mijn ervaringen gebruikt uit de tijd dat ik in het dichtbevolkte en behoorlijk multiculturele Delft-Zuid woonde. Mijn buurvrouw daar was een enorme Engelstalige negerin. Een wat? Kun je dat nog wel opschrijven? In het verhaal figureren verder een Marokkaanse drugskoerier en een Antilliaanse vuurgevaarlijke crimineel die Stanley heet. Destijds heb ik het opgeschreven zoals ik het ervaren heb. Nu vraag ik me af of het geen gevaarlijke vooroordelen betreft. Ik weet niet of het (autobiografische) feit dat de enige die mijn hoofdpersoon (een ik-figuur ook nog, tot overmaat van ramp. Dat snappen mijn critici nooit!) iets ernstigs aandoet een roomblanke, blonde Nederlander is en dat de enige pure liefde in het boek een homoseksuele is, terwijl alle man-vrouw relaties erin pervers en ranzig en manipulatief zijn mij gaan redden van het gevoel dat het institutioneel en cultureel gesanctioneerd racisme van dit land (waarvan ik het bestaan overigens nooit heb ontkend) ook in mij heeft postgevat en dat het via mijn proza naar buiten komt.
Godsamme, wat ben ik in de war. Hebben meer mensen daar last van?
Leave a Reply