‘Stuur maar een uitnodiging’, schijnt de secretaris van de paus gezegd te hebben, toen hij in een Romeins restaurant de kanselier van het bisdom Haarlem-Amsterdam tegen het lijf liep. ‘Deze paus zoekt de periferie op, liefst waar mensen zijn die ver van de kerk staan’, weet de hulpbisschop van Haarlem.
De curie ziet Nederland als een ‘land met kansen’. Dus als de paus officieel gevraagd wordt, is de kans groot dat hij naar Nederland komt.
In Nederland is werk aan de katholieke winkel. Dat was de vorige keer dat de paus – een andere, toen in mei 1985 was het Johannes Paulus II – Nederland bezocht, niet anders.
Van dat bezoek deed Gerard Reve op geheel eigen wijze verslag voor NRC Handelsblad. Zijn ‘stukjes’ werden gebundeld in Roomse Heisa.
‘Af en toe schrijf ik wel eens krasse beweringen, die niet iedereen aanstaan. Ik meen het wel wat ik dan te berde breng, en het zoude lelijker zijn als ik het niet meende. Het zijn grimmige tijden, en ik vind het niet leuk wat er allemaal in de wereld en in mijn Kerk gebeurt.’
Dat schreef Gerard Reve in zijn bijdrage van 13 mei 1985 – De Ontoepasbaarheid Van De Katholieke Moraal – een bijdrage waarin hij de apocriefe woorden van Hedwig Wasser (die overigens heel dicht in de buurt komen van wat paus Franciscus paus predikt) overdenkt, die zich bij de begroeting van de paus op persoonlijke titel kritisch over het katholicisme uitliet.
Dat de paus de teugels strakker heeft aangetrokken is ook de volksschrijver niet ontgaan:
‘Onze Paus, hoezeer in veel opzichten onze bewondering waardig, schiet in één opzicht tekort. Om van het eindeloze geharrewar in de Nederlandse kerkprovincie af te zijn, heeft hij besloten mensen te benoemen die doen wat hij zegt. Naar karakter, intelligentie en menselijkheid van de kandidaten schijnt hij niet te kijken, en aldus worden wij opgescheept met gedrochten die noch de geloofsleer, noch de moraal anders dan letterlijk kunnen ervaren. Mevrouw Wasser heeft zich nog zeer gematigd uitgelaten.
Natuurlijk werd en wordt de Nederlandse kerkprovincie geteisterd door halfzachte vrijzinnigheid, waaraan ik mij maar al te vaak geërgerd heb, maar wat er nu komt opzetten, gelijkt mij nog erger. Maar het is niet uit de lucht komen vallen, want met halfzachten wordt nu eenmaal de kachel aangemaakt.’
In Reve’s laatste bijdrage – Een Zware Dag, daarin doet hij verslag van de laatste dag van het pausbezoek. Er staat dan een mis in de open lucht op het programma – kan hij het niet laten om het ook nog even over zijn eigen ambacht te hebben:
‘Het gaat nergens over, maar dat is niet mijn bezwaar. Een vorst of vorstin kan beter niets zeggen dat werkelijk inhoud heeft. Maar deze kerkvorst pretendeert dat hij iets mededeelt, terwijl dit niet het geval is. Ik vermoed dat hij deze teksten zelf schrijft, geleid en geïnspireerd als hij zich weet door de H. Geest. Maar als die H. Geest geen weet heeft van bondigheid en van het uithoudingsvermogen van een gehoor, kan men er dan niet beter een vakman bij halen?
Het was een zware dag, maar vooral koud. Hoezeer ik ook de troost behoefde van het sacrament, ik ben vóór het laatste bedrijf weggegaan. Dat keur ik niet goed, maar ik kon het niet volhouden.’
Gerard Reve was misschien niet de meest voor de hand liggende kandidaat voor deze klus, maar zijn bijdragen waren minder aanstootgevend dan sommige tegenstanders vreesden.
Natuurlijk wil ik net als de hulpbisschop van Haarlem nergens op vooruitlopen. Maar stel dat de Nederlandse bisschoppen het eens worden en tijdens hun bisschoppenconferentie het besluit nemen om de paus daadwerkelijk uit te nodigen en de paus komt, dan moeten we wel op zoek naar een opvolger van Gerard Reve.
Is Willem Jan Otten – net als Gerard Reve op latere leeftijd tot het katholicisme bekeerd – de aangewezen kandidaat? Of misschien Jan Siebelink, die niet alleen in zijn eigen werk blijk geeft van religieus besef, maar ook door P.F. Thomesé in Grillroom Jeruzalem geportretteerd wordt als een devoot mens. En wie weet welke draai Renate Dorrestein aan haar verhaal zou geven. In tijden van groeiend onbegrip tussen religies is Abdelkader Benali ook een optie. Of moeten we er een ongelovige of atheïst op af sturen. Arnon Grunberg zou het heel goed kunnen.
Leave a Reply