Wat moet ik met 8 afgezette handen (en heeft Nederland een Staatstelevisie)?

Ieder jaar op 31 december steek ik vuurwerk af. Want ik vind vuurwerk leuk. Met mijn zoons ga ik aan het begin van de dag naar de fietsenwinkel op de hoek, voor de gelegenheid omgetoverd tot Vuurwerkstunter, en kies voor een bescheiden bedrag het een en ander uit. Als het dan donker wordt gaan we, gewapend met vuurwerkbrillen en aansteeklont – want safety first – naar buiten en steken daar onze cakes, fonteinen en Romeinse kaarsen aan. Na afloop ruim ik hoogstpersoonlijk mijn eigen vuurwerkrotzooi op. Good clean family fun en er is nog nooit iets misgegaan. En ik kan me vergissen, maar volgens mij is dit de manier waarop het er in de meeste gezinnen aan toe gaat.

Toch presenteert het NOS-journaal in de weken rond oud en nieuw altijd een heel ander beeld. Hulpverleners die zich voorbereiden op een nacht in de hel, de melding van het eerste vuurwerkslachtoffer en een paar dagen later de eerste vuurwerkdode, waarbij de moralistische triomfantelijkheid alleen verhuld wordt door het ingestudeerde grafgezicht van de nieuwslezer. Het is ieder jaar dezelfde, ingeblikte stroom doemnieuws met ieder jaar dezelfde negatieve invalshoek. Is het aantal gewonden afgenomen, dan is de ernst van de verwondingen dit jaar erger. Is echter de ernst van de verwondingen afgenomen, dan zijn er natuurlijk wel meer incidenten. Dit jaar werd alles nog even extra geïllustreerd – als je zo’n studio vol grote schermen hebt moet je ze ook af en toe gebruiken – door een staatje met het aantal afgezette handen en vingers en het aantal verloren ogen, vermeld zonder context. Hoeveel mensen steken er eigenlijk vuurwerk af? Hoeveel procent van dat vuurwerk is illegaal en dus gevaarlijk? Hoeveel is er uitgegeven aan voorlichting en heeft dat effect gehad? Hoe doet Nederland het internationaal gezien, qua vuurwerkveiligheid?

Wat moet ik met acht afgezette handen op mijn scherm als de rest van het verhaal ontbreekt?

De ook nogal vage mededeling dat het ‘opvallend’ was dat de verwondingen dit jaar ‘ook vaak door legaal vuurwerk’ werden veroorzaakt diende dan weer, zoals dat consequent gebeurde in 2013, als voorzetje om de voorstanders van een vuurwerkverbod een podium te geven. Het lijkt erop dat de dames en heren van de NOS jaren geleden al besloten hebben dat zo’n verbod een goed idee is en sindsdien nooit meer de moeite hebben genomen om er kritisch over na te denken.

Begrijp me goed: er zijn uitstekende redenen voor de invoering van een vuurwerkverbod (verwacht er evenwel geen wonderen van: het zal het in brand steken van auto’s, het bekogelen van de politie en allerlei ander wangedrag dat voor sommige idioten bij de oudjaarsnacht schijnt te horen niet tegengaan of misschien zelfs vermeerderen – hoeveel illegale vuurwerkfeestjes kan de politie in één nacht oprollen?). Mocht het ooit worden ingevoerd dan zal het bij mij waarschijnlijk net zo gaan als destijds bij het rookverbod in de horeca. ‘Rock ‘n’ roll, poëzie, daar horen rokerige zaaltjes bij!’ Riep ik destijds uit. Nu ben ik vooral blij dat ik geen uur in de wind stink als ik ergens een biertje gedronken heb. Het zal even wennen zijn zonder vuurwerk, maar onoverkomelijk is het ook niet.

Waar het mij om gaat is dat we een publieke omroep hebben die van publiek geld betaald wordt om aan journalistiek te doen. En journalistiek is ook: alles van meerdere kanten bekijken. Dus waarom op het journaal, na de röntgenfoto’s van uit elkaar geblazen handen, niet een huisvader getoond die zijn zoon, uiteraard getooid met vrolijk gekleurde vuurwerkbril, leert dat hij zodra het lontje brandt rustig acht meter achteruit moet lopen?

Er is een aantal mogelijke verklaringen. Zoals ik al zei: het lijkt erop dat we via de staatsmedia langzaam worden klaargestoomd voor een vuurwerkverbod. De vraag is waarom dat gebeurt? Loopt de NOS aan de riem bij de regering, die tenslotte over het budget gaat, en laat de publieke omroep zich dus inzetten als voorlichtingskanaal, een soort veredelde Postbus 51? Doen ze hun werk gewoon slordig en kijken ze niet verder dan hun neus lang is? Of hebben we te maken met een zelfingenomen club journalisten die op eigen houtje aan het bepalen is wat goed is voor het Volk? En bij welke andere onderwerpen is bij de NOS de journalistiek besmet met een dergelijke, al dan niet bewuste, vooringenomenheid?

Wie nu met zijn hoofd schudt en in mij zo’n paranoïde paniekblogger met alufolie om zijn hoofd ziet moet de berichtgeving rond de troonswisseling nog maar eens terugkijken. Keurig aan de leiband van de RVD en zonder onvertogen woord werden kosten nog moeite gespaard om van de kroning een glad showbizz-event te maken. Voor kritische overwegingen over de positie van het staatshoofd (en er zijn er nogal wat mogelijk) was geen ruimte, terwijl er toch juist op dat moment aanleiding voor was. Critici werden op zijn best afgeschilderd als een veiligheidsrisico en op zijn slechtst als een stel eenzame halve zolen dat erop gebrand was een mooi oranjefeest te verpesten. Je betaalt voor journalistiek en je krijgt staatsgesponsord entertainment. 

Toen een tijdje terug werd aangekondigd dat Máxima regentes zou worden, mocht Amalia nog minderjarig zijn als koning Willem-Alexander overleed, stelde geen enkele van die topjournalisten de vraag waarom dat niet een van de broers van onze koning had moeten zijn, aangezien ons land toch door de Oranjes geregeerd wordt en niet, godbetert, door de Zorreguietas. Eerder ging het ook al zo met de aankondiging dat Máxima niet de titel ‘prinses-gemalin’ zou krijgen, zoals dat logisch zou volgen uit de situatie zoals die daarvoor was, maar ‘koningin’ zou mogen heten. Geen enkele keer hoorde ik op het NOS-journaal de vraag of dat niet wel een heel goedkope manier was om te cashen op de populariteit van onze Eerste Schoondochter. 

Langzaamaan vervreemd ik van de vertrouwde nieuwsbronnen. De Kwaliteitskrant gun ik al nauwelijks meer een blik waardig. Nu keer ik me ook langzaam af van het NOS-journaal, al sinds ik me herinner een anker in de avond, een houvast, een gegeven. Maar wat is het alternatief? Media die niet door gemeenschapsgeld worden bekostigd zijn afhankelijk van adverteerders en dus van kijkcijfers. En dat zie je aan de berichtgeving.

Het internet, het internet, hijgt men nu. Maar ik kan u vertellen: op het internet is het ook niet geweldig. Maar daarover misschien later meer.