De vrouw die de honden eten gaf verschijnt volgende week pas, maar nu al moet Kristien Hemmerechts zich verdedigen omdat zij in het hoofd van Michelle Martin, de ex van Marc Dutroux gekropen is, en haar in de gedaante van het personage Odette haar kant van een gruwelijk verhaal laat vertellen.
Op de site van haar uitgever staat een korte verklaring van Kristien Hemmerechts. Daaruit komt dit citaat:
‘Terwijl ik naar het nieuws keek en de krantenartikelen las die beschreven hoe Martin de twee meisjes die haar man in zijn kelder had opgesloten niet had gered, probeerde ik me voor te stellen wat er in haar omging. De vrouw die de honden eten gaf is geen verdediging of rechtvaardiging, wel een poging om de gruwelijke gebeurtenissen te reconstrueren vanuit haar standpunt.’
Woorden van gelijke strekking gebruikte ze eerder deze week in Reyers Laat waar ze tegenover Paul Marchal zat. Zijn dochter An was één van de slachtoffers van Dutroux. Paul Marchal verweet Kristien Hemmerechts een al te menselijke weergave van de psychopate Michelle Martin te hebben gegeven. Haar teveel mens te hebben gemaakt.
Volgens Kristien Hemmerechts hield Paul Marchal er te weinig rekening mee dat De vrouw die de honden eten gaf geen journalistieke reconstructie is maar een roman:
‘Ik laat Martin dingen zeggen die niet noodzakelijk waar zijn. Ik zet iemand neer die heel verknipt is. Zij is geen betrouwbare stem. In de literatuur kan je een onbetrouwbaar personage/verteller tentoon spreiden. Ik hoop dat je als lezer ziet dat die vrouw zichzelf voortdurend tegenspreekt. Ik zeg niet dat ik de waarheid spreek over Martin, ik probeer haar gedachtegang neer te zetten, dat zijn twee andere dingen.’
Minister van pensioenen Alexander De Croo die ook aanzat aan de tafel van Kathleen Cools in Reyers Laat maar De vrouw die de honden eten gaf nog niet gelezen had, sprak wijze woorden: hij vond dat een kunstenaar de vrijheid moet hebben om met eigen middelen ook een onderwerp dat de gemoederen in België zo bezig heeft gehouden als ‘de zaak Dutroux’ te onderzoeken.
(In Met het oog op morgen blijkt Kristien Hemmerechts verbaasd over de felle, emotionele en in haar ogen irrationele reacties in België. Zij wilde een sterk boek schrijven dat aan het denken zet. Uiteindelijk is De vrouw die de honden eten gaf volgens Kristien Hemmerechts een innerlijke monoloog van een verbeeld personage. Is een psychopaat uiteindelijk ook een mens. En is begrijpen iets anders dan begrip opbrengen voor.)
Hoewel ik lang niet alles heb meegekregen dat er gezegd en geschreven is over de nieuwe roman van Kristien Hemmerechts (die ik nog niet gelezen heb) probeer ik op voorhand mijn gedachten te ordenen. Probeer. Want ik weet het nog niet. Ik weet nog niet waarom Kristien Hemmerechts op voorhand zo fel wordt aangevallen.
Mijn gedachten ontwikkelen zich nu nog langs de volgende weg: ligt ‘de zaak Dutroux’ nog te vers in het geheugen om er al een roman over te schrijven of is De vrouw die de honden eten gaf niet fictief genoeg?
Is de commotie die het verschijnen van de nieuwe roman teweegbrengt te vergelijken met de ophef over het verwerven en het al dan niet tentoonstellen van het pistool waarmee Pim Fortuyn werd vermoord door het Rijksmuseum (op termijn mag het, als die moord geschiedenis geworden is, maar nu nog niet).
Of lijkt wat Kristien Hemmerechts verweten wordt op wat Connie Palmen na het verschijnen van Lucifer kwalijk genomen werd: het speculeren over – in dat geval het einde van – het leven van een tot een werkelijk persoon te herleiden personage.
Connie Palmen maakte er geen geheim van dat haar Clara Wevers gebaseerd was op Marina Schapers en Lucas Loos op Peter Schat. Kristien Hemmerechts noemt haar Odette en hem M., maar dat is voor de vorm (De vrouw die de honden eten gaf is per slot van rekening een roman).
Beide schrijfsters hielden zich aan een werkelijkheid of wisten overtuigend de indruk te wekken dat te doen. Daarmee spelen zij luie, onervaren en/of kwaadwillende lezers in de kaart.
‘De zaak Dutroux’ ligt de Belgen nog vers in het geheugen. Waarschijnlijk zal dat de ontvangst van De vrouw die de honden eten gaf daar meer dan hier beïnvloeden. Hier zal De vrouw die de honden eten gaf waarschijnlijk meer als roman geaccepteerd worden en op basis van literaire kwaliteiten positief of negatief beoordeeld worden.
(Maar o wee als een schrijver aan deze kant van de grens het in zijn/haar hoofd haalt om in de huid van de vader te kruipen die vorig jaar zijn twee zoontjes vermoordde en hem woorden in de mond legt waaruit opgemaakt kan worden wat hem bewogen heeft…)
Dit geschreven hebbende wordt het hoog tijd dat ik De vrouw die de honden eten gaf ga lezen.
Paul van de Wiel says
Uit respect voor de slachtoffers en nabestaanden had Hemmerechts dit boek nooit mogen schrijven.
Het dient verder geen enkel doel en laten we hopen dat H. de eventuele winst op dit boek overmaakt voor een goed doel. Ik had meer empathie van haar verwacht. H. zei gisteren dat ze een “verknipt” persoon heeft beschreven. Dit wisten we toch allemaal al.
Ik begrijp de opmerking niet dat het boek hier anders ontvangen zal worden dan in België.
Maakt een denkbeeldige lijn dan zoveel uit? Er mag toch aangenomen worden dat wij dezelfde gevoelens hebben als onze medemensen, waar ze ook wonen.