In deze bewoordingen liet Monique Burger zich in De wereld draait door enthousiast uit over Duel met paard van Pauline Genee:
‘Ik heb een boek over Kluger Hans. Kluger Hans, dat is slimme Hans, dat is het paard dat kon rekenen, in Berlin 1904. Dat paard heeft echt bestaan en Pauline Genee heeft daar een fantastische roman over geschreven.
Zij is een Nederlandse schrijfster. Wij kenden haar ook niet. Debutante. Zij noemt haar boek zelf een ode aan de eigenzinnigheid, en dat gaat het over de eigenzinnigheid van de leermeester van het paard, Wilhelm van Osten, een oude gemankeerde schoolmeester, die zijn paard jarenlang met enorme toewijding onderwijst in de schone rekenkunst.
Hij kan het echt goed. Hij kan breuken, ongelijknamige weet ik wat allemaal, worteltrekken. Hij kan het allemaal. Met succes. Het paard. De meester natuurlijk ook.
Maar dan komen de wetenschappers, die er lucht van, en die geloven er natuurlijk geen barst van.
Zij heeft daar een enorm mooi verhaal van gemaakt. Een historische gebeurtenis, en zij heeft er …een liefde komt erbij, overspel, een heus adellijk duel en een zweem van homoseksualiteit bij die prachtige oude schoolmeester. Dat doet ze echt heel erg goed.
Voor ons was het boek echt een vondst. We vinden dat ze een meesterproef heeft afgelegd.’
Eerst dacht ik dat het deze woorden waren waardoor ik nieuwsgierig werd naar het boek. Bij nader inzien geloof ik toch niet dat het Monique Burger was die mij aan het lezen kreeg, maar de herinnering aan die keer dat ik met mijn vader naar het circus mocht dat in ons dorp was neergestreken (als zou ik me dat bezoek zonder haar niet herinnerd hebben).
Ik weet nog (maar meer ook niet) dat in de kleine piste – het was ook maar een klein circus – een pony steeds als hem gevraagd werd naar de uitkomst van een som met zijn hoef in het zaagsel wroette.
Het is de herinnering aan die rekenende pony – natuurlijk geloofde ik dat die pony kon rekenen, ik was er klein genoeg voor – die mij nieuwsgierig maakte naar Duel met paard van Pauline Genee.
Het was moeilijk om de verleiding te weerstaan en niet al tijdens het lezen van Duel met paard te zoeken naar de precieze historische werkelijkheid. Ik deed het niet, maar uitbannen kon ik het waargebeurde niet helemaal. Er waren woorden van de boekverkoper blijven hangen, en die kleurden het lezen.
Ik ben er nog niet over uit of dat het leesplezier verstoord heeft of veraangenaamd. Voor beide is iets te zeggen. Weten waar de crux van het ware verhaal zit, maakt alert op de aanwijzingen die de schrijfster in haar verhaal verwerkt, maakt inzichtelijk hoe zij naar de (anti)climax toeschrijft. Tegelijk leidt het ook af van het feit dat het fictie is.
Wat ik al wel kan zeggen, is dat de samenvatting van Monique Burger de essentie van de roman niet raakt. Pauline Genee plaatst wat er in werkelijkheid te doen was om Kluger Hans en zijn leermeester Wilhelm van Osten in een perspectief dat de tijdgeest van 1904 ruimschoots overstijgt.
Voor wie nu nieuwsgierig geworden is… kijk nog maar niet naar het onderstaande filmpje.
Leave a Reply