Er is deze dagen – ‘dagen’ is een rekbaar begrip – al veel gezegd en geschreven over de ondergang van Polare… Over de (on)wenselijkheid van boekverkopende ketens waar onvoldoende ingespeeld wordt op de exclusieve smaak van boekminnend Nederland. Over het steeds opnieuw kwijtschelden van schulden. Over de waarde van winkeldochters. Over een eventueel tekort aan boekkopers en een gebleken gebrekkige bedrijfsvoering.
Dat zeggen en schrijven gebeurde door boekverkopers en uitgevers. Door schrijvers die wel en niet op het toilet gelezen willen worden. Door analisten, journalisten en columnisten. En door mensen die op de centen hadden moeten passen.
Door iedereen eigenlijk, want vandaag werd in stand.nl beweerd dat het belangrijk is dat Polare blijft bestaan, en op die stelling mocht vervolgens jan en alleman reageren. En dus liet die man met die moeilijke naam – gek toch dat ik zijn naam niet kan onthouden, terwijl Aristides Quarles van Ispen er na al die jaren nog altijd zonder haperen uit komt – die directeur is van het CPNB ook weten wat hij vindt van het dreigende faillissement van de keten met in het logo een roterend mes van bladzijden.
Inmiddels heb ik wel een beetje genoeg van al die meningen. Daarom vond ik wat ik in de column Roken en drinken – de tweede in het net verschenen Te vroeg in het seizoen: autobiografische schetsen van Remco Campert – las een verademing.
Remco Campert wordt door George Orwell aan het rekenen gezet. Als hij zijn column schrijft, heeft hij net Books v. Cigarettes cadeau heeft gekregen. Wat Remco Campert niet durft – uitrekenen wat het roken (en drinken) hem gekost heeft – deed George Orwell wel.
Eigenlijk gaat het stuk waaraan Books v. Cigarettes zijn titel dankt – helemaal niet over hoe duur roken en drinken is, maar hoe goedkoop het kopen en lezen van boeken is. Remco Campert haalt George Orwell twee keer aan:
‘Het idee dat het kopen, of zelfs het lezen ervan, een dure hobby is, buiten het bereik van de gewone man, is zo wijdverspreid, dat het nadere beschouwing verdient.’
Nadat hij alles op een rijtje gezet heeft, kan George Orwell niet anders dan tot de conclusie komen dat het lezen van boeken een goedkope zaak is. Alleen het luisteren naar de radio is misschien nog goedkoper.
Zijn ultieme slotconclusie luidt:
‘En als onze boekenconsumptie zo laag blijft als zij tot nu toe was, laten we dan tenminste toegeven dat dat komt omdat lezen een minder opwindend tijdverdrijf is dan naar de hondenraces, de bioscoop of naar de kroeg te gaan, en niet omdat boeken, gekocht of geleend, te duur zijn.’
George Orwell schreef dit in 1946. Remco Campert voegt daar 66 jaar later in Roken en drinken aan toe:
‘In Nederland anno 2012 is de boekenconsumptie nog altijd tamelijk hoog, al begint er de klad in te komen. Maar voorlopig rook en schrijf ik nog even door. Er zijn erger verslavingen.’
Ik maak me even los van Te vroeg in het seizoen: autobiografische schetsen – dat valt niet mee, want tot nu toe klopt alles aan de columns (waarvan ik er veel al las toen ze in de Volkskrant stonden, veel meer dan ik aanvankelijk dacht): de intentie, de zinnen, de toon, en dan zijn ze ook nog eens net zo relevant als toen ze geschreven werden – om Books v. Cigarettes er bij te pakken. Behalve dat Orwell de prijs van boeken afzet tegen andere vormen van tijdverdrijf kosten, heeft hij het ook over de waarde van boeken (afgezet tegen de prijs), maar daar komt hij niet helemaal uit:
‘It is difficult to establish any relationship between the price of books and the value one gets out of them. “Books” include novels, poetry, textbooks, works of reference, sociological treatises and much else, and length and price do not correspond to one another, especially if one habitually buys books second hand. You may spend ten shillings on a poem of 500 lines, and you ay spend sixpence on a dictionary which you consult at odd moments over a period of twenty years. There are books that one reads over and over again, books that become part of the furniture of one’s mind and alter one’s whole attitude to life, books that one dips into but never reads through, books that one reads at a single sitting and forgets a week later: and the cost in terms of money, may be the same in each case.’
Remco Campert durft niet uit te rekenen hoeveel geld hij in zijn leven uitgegeven heeft aan roken en drinken. Met al die boeken om me heen, durf ik – ondanks het goede voorbeeld dat George Orwell geeft – er niet bij stil te staan wat dat allemaal gekost heeft. Ik troost me met de gedachte dat het geen weggegooid geld is.
Leave a Reply