Op bladzijde 3 van Trouw vat Joost van Velzen de resultaten van een onderzoek naar wat lezers willen samen. Boven dat stuk staat een opmerkelijk grote kop: ‘De romanlezer maalt niet zozeer om stijl, maar gruwelt wel van clichés: lezer wil inzicht in de wereld, geen “gouden haren die wapperen in de wind”.’
Onderzoek uitgevoerd door het boekenplatform The Social Bookcompany – met medewerking van AtlasContact, AW Bruna, Vrijdag, De Bezige Bij Antwerpen en Trouw – heeft volgens Roos Geerse, de initiatiefneemster van het onderzoek, dit opgeleverd: ‘Het beeld bestaat dat literaire romans vaak voornamelijk worden gelezen vanwege de stijl, maar uit ons onderzoek blijkt dat mensen vooral romans lezen omdat ze willen ontdekken hoe de wereld in elkaar zit.’
Die uitkomst wordt wat mij betreft twee kolommen later door Roos Geerse zelf gerelativeerd, alleen lijkt ze dat niet in de gaten te hebben: ‘Van die mensen die alleen literaire boeken lezen, vindt slechts 26 procent dat de stijl altijd bijzonder moet zijn. Desondanks krijgt 69 procent negatieve kriebels van zinnen als het voorgelegde “Haar gouden haren wapperden in de wind”, terwijl dat bij mensen die alleen populaire boeken lezen maar 20 procent is.’
Veel hangt bij een enquête af van de vraagstelling en de interpretatie van de antwoorden. De vragen staan nu de responsperiode voorbij is niet langer op de site van The Social Bookcompany en ook naar de uitkomsten van het onderzoek zocht ik tevergeefs. Die zijn daar pas binnenkort te raadplegen. (Inmiddels – sinds 12 maart – staat dat stuk er wel).
Maar van wat ik wel vond, bevestigde mijn idee dat dit onderzoek waarschijnlijk minder belangrijk is dat de uitgebreide aandacht op bladzijde 3 van Trouw suggereert.
In het stuk van Joost van Velzen lees ik onder andere dit:
‘Geerse vindt het vooral opmerkelijk dat een boek voor de lezers in dit onderzoek niet per se een begin, midden en eind hoeft te hebben. “Mensen die slechts weinig lezen, lezen gemiddeld veel bestsellers. Die zitten vaak heel gestructureerd in elkaar. Mensen die veel lezen, geven aan wel degelijk graag verrast te willen worden.’
Op de site van Roos Geerse lees ik dit (blog gepost op 10 november 2012, de laatste tot nu toe):
‘Het plan ontstond toen ik een mailtje kreeg van de agent die ik mijn manuscript van De machine had gestuurd. Interessant, maar waarschijnlijk te experimenteel in de ogen van uitgevers. En dit was nog wel mijn poging iets te schrijven dat behalve interessant voor mezelf ook nog verkoopbaar zou zijn. Voor mij was zijn bericht danook een bevestiging van het vermoeden dat ik al langer had dat uitgevers hun publiek onderschatten. Want ja, veel mensen willen alleen maar boeken met een begin, midden en eind. Maar voor mij geldt dat niet en dus, denk ik, voor veel anderen ook niet. Zoals er waarschijnlijk ook genoeg mensen zijn die niet houden van uitgebreide beschrijvingen, om maar eens wat te noemen. Daarom, en omdat mijn geld behoorlijk aan het opraken was, ben ik opgehouden met het schrijven aan De machine, al hoefde ik nog maar twee hoofdstukken, en ben ik van start gegaan met Buzzboeken, een onafhankelijke site over boeken en hun makers, met als doel blije lezers, blije schrijvers en een divers boekenaanbod.’
‘Seks in literatuur blijkt verre van populair: slechts 1,4 procent van de deelnemers zegt het fijn te vinden als een boek seks bevat.’ Het waarom van die vraag ligt besloten in de betekenis die de site hecht aan de enquête: ‘Zelf zullen we de informatie gebruiken voor de verbetering van onze boekenzoeksite De Schrijversbende. Op die site kun je boeken zoeken op zaken als de stijl, de hoeveelheid seks die erin zit, het type hoofdpersoon. Verder zullen de resultaten van een onderzoek als dit altijd interessant zijn voor uitgevers en de boekhandel, zelfs al is deelname anoniem. En uiteraard zijn we ook gewoon nieuwsgierig!’
De 27 vragen waaruit de enquête bestond, werden beantwoord door zeshonderd mensen, van wie 91 procent aangeeft meer dan vijf boeken per jaar te lezen. ‘De geënquêteerden lezen het liefst historische literatuur (58,9%), gevolgd door literataire thrillers (48%) en ‘spannende boeken die echt literair zijn’ (45.1%).’
Meer en meer begin ik me af te vragen waarom AtlasContact, AW Bruna, Vrijdag, De Bezige Bij Antwerpen en Trouw hun naam (faam en misschien wel financiën) aan deze site en deze enquête van The Social Bookcompany – een project van Roos Geerse: ‘Overigens ben ik sinds ik eind 2012 gestart ben met de eerste site van The Social Bookcompany niet meer aan schrijven toegekomen’ – verbinden.
Misschien om er slagzinnen voor reclamecampagnes aan te ontlenen.
Op de achterkant van het katern waarin de uitkomsten van het onderzoek wordt gepresenteerd staat een paginagrote advertentie van uitgeverij AtlasContact, een van de uitgevers die meewerkten aan het onderzoek. ‘Lezen maakt je wereld groter’, staat er boven de boeken de van harte in wervende bewoordingen worden aanbevolen.
Maar me dunkt dat je geen enquête nodig hebt om tot die conclusie te komen.
Roos Geerse says
De cijfers over het soort boeken dat de respondenten het liefst lazen die hier (en ook in Trouw) genoemd worden, kloppen niet. Zoals in het genoemde stuk op Buzzboeken te lezen is, lazen de meeste ondervraagden literaire romans (70%). Boeken die het midden houden tussen literaire en populaire romans werden veel gelezen door 35%, Romantische en/of waargebeurde romans werden graag gelezen door 28%. Overigens heb ik het onderzoek niet geheel zelf uitgevoerd, zoals dit artikel suggereert, maar samen met Caroline Soesbergen, destijds nog studerend aan de Radboud Universiteit.