Ik heb me voorgenomen over India Song te schrijven. Om nog niet te hoeven beginnen maak ik omtrekkende bewegingen. Laten we het onderzoeken noemen. Dat stuk over India song moet een impressionistisch stuk worden. Ik zou kunnen beginnen en kijken waar ik schrijvend uitkom. Maar dat doe ik niet. Ik zoek naar een bevestiging van mijn eerste indruk en stuit op Nuit Noire Calcutta.
‘Aan het einde van haar leven was Marguerite Duras het bestaan van Nuite noire Calcutta vergeten.’ Volgens Laure Adler, haar biografe in Marguerite Duras: biografie. Maar: ‘De film mag er zijn. Er gaat een melancholieke sfeer van uit. Er is een techniek in gehanteerd waarvan Duras later als cineaste gebruik en misbruik maakt: het verschil tussen het commentaar en de beelden.’ Dat is precies wat Marguerite Duras in India Song doet. Ze scheidt de beelden van de dialoog. Laat stemmen over de hoofden van haar personages heen spreken.
Marguerite Duras schreef het scenario voor Nuit noire Calcutta toen het schrijven van de roman De vice-consul niet wilde vlotten. Later zullen de personages uit De vice-consul migreren naar het toneelstuk en daarna naar de film India Song.
Wanneer precies schrijft Laure Adler niet maar: ‘Ze staat op het punt samen met de jonge cineast Marin Karmitz te werken aan een scenario dat oorspronkelijk het probleem van het alcoholisme moet behandelen en gewijzigd wordt in een poëtische overpeinzing, Nuit noire Calcutta.’
‘De handeling moet in Frankrijk spelen, maar Marguerite komt terug op het verhaal van de vice-consul in Calcutta, een stad die ze niet kent, maar die in haar ogen het symbool is van levensmoeheid. “Ik moet Calcutta volkomen verzinnen: de hitte, overal ventilatoren, het geritsel van schuwe vogels, de liefde van een jonge vrouw die hij ontmoet.” Marguerite wijzigt geleidelijk de opdracht. Om de producent gerust te stellen schrijft ze een tekst en maakt ze hem wijs dat ze een verhaal schrijf over een man die uit verveling dronk, die doorgaat met drinken, hoewel hij net heeft ontdekt dat hij zich niet meer verveelt, omdat hem duidelijk is geworden dat hij een schrijversroeping heeft. Hij drinkt met genoegen om het feit te vieren dat hij zichzelf heeft teruggevonden, alvorens te stoppen. Marguerite beschrijft bewonderenswaardig de fysieke en sensuele manier waarop de alcohol in het lichaam van de man wordt opgenomen. Want zij heeft de opdracht van Karmitz ook aanvaard omdat het onderwerp alcohol haar fascineert. Ze werkt dag en nacht in een tegelijk opwindend en angstaanjagende scheppingsroes aan het scenario:
Deze nacht ben ik degene die schrijf
Alcohol, flauwekul, ik kan stoppen wanneer ik maar wil
In een beverig handschrift strot ze haar hart uit
De alcoholist is de ander, die je niet ziet
Je drinkt slechts voor jezelf.
Marguerite drinkt steeds meer om beter de alcoholist te beschrijven die zijn woorden niet kan vinden. Ook zij zoekt naar woorden, maar hoe komt ze daaruit.’
(Later werd dat drinken een probleem. Haar ‘muze‘ Yann Andréa houdt haar – min of meer sinds de zomer van 1980 (hij schreef haar nadat hij India Song gezien had, na vijf jaar kreeg hij antwoord – drinkend gezelschap, maar treedt uiteindelijk op. In M.D. doet hij verslag:
‘Le 5 septembre je téléphone à J.D., un médicin ami de M. Je veux que quelque chose se déside, je ne supporte plus cette lente avancée dans l’alcool, irrémédiable semble-t-il. La situation devient de plus en plus intenable et pour vous et pour moi. Je bois maintenant dès avant le déjeuner.
La nuit vous buvez de plus en plus souvent. Un verre de vin apaise le corps, dininue la peur. Vous en êtes à ne plus pouvoir rester une heure entière sans boire. La corbeille est pleine de bouteilles vides. Vous vous réveillez dans l’epouvante. Je suis là, près de vous, séparé par le palier. Vous allées et venues sons silencieuses. Je me réveille dans la peur de vous découvrir morte. Seul le bruit de l’eau dans les tuyaux indique que vous êtes levée, que vous êtes en vie. Je reste encore quelques minutes au lit, j’attends que vous descendiez. Alors je me lève, la tête égarée. On boit, la journée recommence.’)
Nog een keer Laure Adler: ‘Duras levert binnen de gestelde termijn haar scenario in bij Marin Karmitz. “We hebben veel samengewerkt tijdens de opnamen”, zegt hij. “Ik heb de opnamen gemaakt in haar appartement in Trouville, tussen haar spullen. Ze heeft er van nabij aan deelgenomen. Ze keek hoe ik het deed. Ze was constant aanwezig.” Ze vertelt hem dat ze ongelukkige ervaringen heeft gehad met film. Karmitz legt uit en becommentarieert wat hij doet. Nuit noir, Calcutta was de matrijs voor De vice-consul, maar het opnemen van de film maakte in haar het verlangen los cineaste te worden. “Ze raakte haar angst voor de techniek kwijt. Ze zag dat het maken van een film ook eenvoudig kan zijn.” Marguerite neemt Marin mee naar het casino in Trouville. Ze speelt, zet weinig in, maar telkens als ze verliest verwekt ze een schandaal. Ze laat hem Normandië ontdekken: de markten, de inham, de in de velden achtergelaten houtblokken, ze praat met hem over haar broer, haar moeder. De film beschrijft een verlaten stad, rustige, loodkleurige zeevlakken, golvend zand. Het lijkt echt Duras. De schrijver wordt schitterend vertolkt door Maurice Garrel, Hij loopt de kroegen af, wandelt ’s nachts alleen door de straten, probeert vruchteloos meisjes te versieren. De film mag er zijn. Er gaat een melancholieke sfeer van uit. (…)’
Nuit noire, Calcutta:
India Song is hier te zien.
Leave a Reply