Hij moet hier ergens liggen: op zoek naar de botten van Cervantes

In Tumbas, het boek dat Cees Nooteboom samen met zijn vrouw Simone Sassen maakte – hij de tekst, zij de foto’s – nadat zij de graven bezochten van dichters en schrijvers die dankzij hun woorden voortleven , ontbreekt Miguel de Cervantes, schepper van Don Quichote, grondlegger van de moderne roman niet, maar een foto van zijn graf wel.

Miguel de Cervantes ligt ergens bij de kleine kloosterkerk El Convento de las Trinitarias in Madrid’s oude wijk Barrio de las Letras in Madrid. Maar waar precies…

Cees Nooteboom was er heel dicht bij, in In de sporen van Don Quichotte: een reis over de wegen van La Mancha – opgenomen in De omweg naar Santiago – doet hij verslag van zijn bezoek aan het klooster:

‘In de belendende straat vind ik het klooster waar Cervantes begraven is. Volgens de gevelsteen was het een klooster van de trinitariërs, en is de schrijver daar begraven op zijn eigen verzoek, omdat het een trinitariër geweest is die hem uit de slavernij had gered.
Ik morrel aan de deur en kom in een duistere ruimte waarin een tweede deur half openstaat. Nu sta ik voor iets wat duidelijk een kerkdeur is, maar die is dicht. Dan hoor ik een andere deur zachtjes opengaan en zie twee nonnenhoofden die me aankijken. “Ligt Cervantes hier begraven?” vraag ik en het antwoord is zeer Spaans. “Ja, maar hij ligt er niet.” Ik zeg dat ik toch graag even in de kerk wil kijken, maar dat kan niet. De mis is afgelopen, en dan gaat de kerk op slot.
“Is er dan wel een graf?”
“Nee, er is eigenlijk ook geen graf.” ’

Vandaag is een zoektocht naar de botten van Miguel de Cervantes gestart, die op 23 april  1616 overleed. (Op dezelfde datum stierf nog een groot schrijver: William Shakespeare, en toch gingen Cervantes en Shakespeare niet op dezelfde dag dood – Spanje en Groot-Brittannië hanteerden toen verschillende kalenders.)

Volgens historicus Fernando do Prado is het,  nu er eenmaal toestemming is om te graven, niet zo ingewikkeld om de botten van Miguel de Cervantes te vinden.

In The New York Times – A Not-So-Quixotic Search for Cervantes, een stuk van Raphael Minder – zei hij daar vorige maand dit over:

‘Cervantes’s special choice of a burial place should make the task of finding his remains easier, he said, because at most 15 people were buried in the Trinitarias. “This isn’t like having to search an entire cemetery,” he said. But complicating the challenge is the fact that over the years the original structure of the convent has been changed.’

Bovendien moet het skelet van de schrijver sporen bevatten van de strijd die hij tijdens zijn leven heeft geleverd (anders dan zijn Don vocht hij niet tegen windmolens). Dezelfde Fernando do Prado, maar nu bijna vier jaar geleden een artikel van Giles Tremlett – Madrid begins search for bones of Don Quixote author Miguel de Cervantes – in The Guardian:

‘Experts said his bones should be easy to identify as they would bear the marks of wounds suffered during the naval battle of Lepanto in 1571. “He received a blast from a harquebus in the chest and another wound that left him unable to use one hand,” Prado said. “Those two things will have left some imprint on his bones.” ’

Volgens sommigen heeft Spanje te lang gewacht met het zoeken naar de stoffelijke resten van de schepper van Don Quichotte (The New York Times):

‘Spain should have searched for Cervantes “a long time ago,” said Alfonso de Ceballos-Escalera, a publisher and historian who has researched the writer’s family. “I think that we’ve done less than others to find some of our most famous people because this also corresponds to a Catholic view, which considers that what is important after a burial is the spirit and not the body and the physical remains.”

For historians like him and others, the relative obscurity of the Cervantes burial site is an ignominious contrast to the prominent place he occupies in the pantheon of Spanish, and indeed all Western, literature.’

Als de botten eenmaal gevonden zijn, kan de doodsoorzaak definitief worden vastgesteld. Ook is het dan mogelijk om het voorkomen van Miguel de Cervantes te reconstrueren. Maar dat lijkt bijzaak (The New York Times):

‘Pedro Corral, the Madrid city hall official who is responsible for the arts, suggested that finding Cervantes could provide Madrid with the same kind of tourism boost that Stratford-upon-Avon derives from the gravestone of Shakespeare.’

Vandaar dus dat Fernando do Prado in 2011 ook al hoopte klaar te zijn in 2016 (The Guardian):

‘when there are plans for a joint global celebration to mark the anniversaries of the death of Cervantes and Shakespeare.’

Tegen die tijd kunnen Cees Nooteboom en Simone Sassen dus terug naar Madrid voor een foto van een steen op een graf.