Dat verrekte karakter van mij laat me altijd teveel tegelijk willen, daardoor gedesillusioneerd raken en dan ineens helemaal niks meer willen. Vandaar mijn lezersburnout eerder dit jaar. Ik begon weer met lezen, las Hrabal, Proust en Kerouac, maar mijn ogen waren weer groter dan mijn maag en nu ligt er weer een hele stapel. Geen moetjes, maar keuzes, maar daardoor niet minder intimiderend. Maar een lezer is een lezer en ik lees weer, dus ga ik verder met mijn lezersdagboek.

Het was mijn voornemen was om dit jaar vooral te herlezen. Ik hield daarvoor speciaal een stapeltje boeken apart toen mijn bibliotheek in opslag ging in verband met verhuizingen en tussentijdse tijdelijke huisvesting. Maar ja, zoals dat gaat met voornemens… Dus sluipen er ook nieuwe dingen in mijn leesstapel. Dingen die ik leen uit de boekenkast van mijn vader (nog steeds heb ik daaruit nog niet alles gelezen), dingen die ik toevallig zie als ik in de bibliotheek ben om het volgende deel van De Grijze Jager op te halen en dingen waar ik over lees bij essayisten.

Kerouacs Amerika

Eerst las ik voor de tweede keer The Town and the City uit (ik schreef daar al eerder over). Het was een gemengde ervaring. Enerzijds was het boek de tweede keer, omdat ik veel meer over de schrijver wist en over het oeuvre dat op dit debuut zou volgen, interessanter. Anderzijds was vooral het einde minder indrukwekkend dan ik het me herinnerde. De vader sterft, het gezin raakt versnipperd, maar zoals altijd bij Kerouac ontbreekt een universeel bindend principe. Ja, het is er wel: Amerika. Het Amerika van de Rusteloze Man, om precies te zijn. Maar op de een of andere manier verliest dat principe iedere keer als je Kerouac herleest een beetje aan kracht.

Tartt en de iets te goed getimed plotwendingen

Mijn grootste zonde, wat afwijkingen van mijn herleesschema betreft, is het oppakken van Het puttertje van Donna Tartt. Omdat ik de twee eerdere boeken van Tartt ook las en waardeerde kon ik dit niet laten liggen. Een beetje spijt had ik er wel van. Natuurlijk, Tartt schrijft uitstekend en de personages die ze in dit boek creëert zijn geweldig. Maar het is een verhaal, een well made novel , waarin lange beschrijvingen van de status quo precies op het juiste moment worden beëindigd met een dramatische wending. Ik vind dat soort fictie iets geforceerds hebben, iets saais ook. Het herlezen brengt me er blijkbaar ook toe om bij ‘nieuwe’ boeken te denken: zou ik dit nog een keer willen lezen. En dan moet ik bij dit boek, al ben ik nog maar halverwege, toch nee zeggen geloof ik. ‘Ach, ‘ zei een vriend tegen me. ‘Lees nou eens gewoon lekker een boek, zonder zo te zaniken.’ En ja, dat kan natuurlijk gewoon. Omdat boeken lezen weer vrijetijdsbesteding is voor mij. En zo bezien kun je veel slechtere dingen lezen. Oh, en kijk ook eens wat collega Waanders al eerder schreef over deze dikke pil van Tartt.

Poëzie: Buelens, Snoek en weer Kerouac

Poëzie las ik ook weer. Ik had namelijk nog de nieuwe bundel van Buelens liggen, mij ongevraagd toegestuurd door zijn uitgever, die blijkbaar niet op de hoogte is van mijn pensionering als dichtbundelbespreker. Thuis heet de bundel en het is een boekje met veel toegankelijker poëzie dan we van Buelens gewend zijn. Tenminste, de gedichten voelen (of: klinken) toegankelijker, je krijgt steeds het idee dat Buelens iets wil zeggen. Over de wereld en de maatschappij. Maar als je dan gaat proberen te lezen wat hij dan wil zeggen vang je toch weer bot.

Die moet ik dus nog eens herlezen. Terug op de stapel.

Ook de poëzie van Kerouac lees ik weer, voor de derde keer integraal. En heel, heel misschien begin ik langzaam te begrijpen waarom Harold Bloom, een dapper en eigenzinnig criticus maar daarom nog geen heilige of orakel, de beats uit zijn Western Canon wegliet. Een canoniek werk is namelijk niet alleen een werk dat mensen raakt en/of de literatuur een bepaalde kant op stuurt (want dat hebben Kerouac en de zijnen toch wel degelijk gedaan), maar ook een werk dat veel later, buiten zijn originele culturele context en na eindeloos herlezen steeds blijft uitnodigen tot herinterpreteren en zijn invloed blijft laten gelden als de generatie die het uitkomen ervan heeft meegemaakt al lang is uitgestorven. Zijn de boeken van Kerouac dat? Mwah. Zijn poëzie begint op mij in ieder geval zijn werking te verliezen, merk ik. De boeken van Kerouac zijn voorlopig nog wel van literair-historisch belang, maar dat wil niet zeggen dat ze tot in de eeuwigheid hun literaire waarde gaan behouden, zoals de werken van Zola of Hemingway dat doen. Een schokkende ontdekking, maar wel een die tot inzichten leidt.

Vaak heeft het feit dat ik meerdere boeken tegelijk lees een prozaïsche, praktische oorzaak. Ik ging naar boven en vergat Het puttertje, waarna mij niets anders restte dan te beginnen in Dichters van nu 2: Paul Snoek. Ik redde dat boek ooit van de vernietiging toen de Centrale Bibliotheek Zwolle besloot dat er geen ruimte meer voor was. Sindsdien slingerde het geduldig door mijn huis. Ik begon weer aan de biografische inleiding en realiseerde me weer dat ik een enorme hekel heb aan biografische inleidingen. Zo’n 60 pagina’s moest ik vooruit bladeren voordat ik een gedicht tegenkwam, maar wat ik vond beviel me wel. Snoek was een dichter die de grenzen opzocht en zich weinig aantrok van de geldende literaire normen. Soms ging hij nogal over the top, maar soms sloeg hij de spijker op zijn kop, zoals in ‘Noodbrug’, het perfecte gedicht voor deze regenovergoten dag:

Noodbrug

smorgens naast de kuilen van de regen waden
ademloos een vloeibaar dagblad kopen
over de groene wolken heenwalgen
en blinde satelliet zijn van de zon

zich in een zondvloedrijke zone nestelen
als dertiende gast
een witte appel eten van twee uren lang
en kersepitten schieten naar de zoldering
van zijn verveling

de dag verdoemen in de ronding van de natte avond
in een bouwvallig huis vertedering ontwijken
en gyroscopisch traag gelukkig zijn

De eerste 7 delen van de serie ‘lezersdagboek’ verschenen op weblog De Contrabas.