Een van de opzienbarende kunstwerken die de revue passeren tijdens het kunstcollege over 101 jaar Amerikaanse beeldende kunst dat Joost Zwagerman geeft in het kader van het literaire festival Woordnacht is Nu descendant un escalier / Naakt de trap afdalend van Marchel Duchamp.
Dat dat werk aanstoot gaf en woede opwekte, kunnen wij ons nu niet meer voorstellen, maar het was wel zo. In 1912 werd het verwijderd ‘uit’ de Salon des Indépendants in Parijs. In 1913 wekte het woede op toen het ‘op’ de Armory Show in New York hing.
In de calm after de storm die Woordnacht was, herneemt mijn leven langzaam maar zeker weer zijn gewone loop. En dus lees ik. Ik lees Drie zusters in Londen: uit de familiekroniek, 1914-1918 – voor het eerst verschenen in 1996, nu vanwege het herdenken van het begin van de Grote Oorlog heruitgegeven – waarin Eric de Kuyper het leven van zijn moeder en haar twee zussen die met hun ouders tijdens de Eerste Wereldoorlog in het Londense Cannon Gate Hotel woonden, minutieus beschrijft. En het door dat minutieuze uitvergroot.
Toen ik in Drie zusters in Londen: uit de familiekroniek, 1914-1918 deze passage las, moest ik toch weer even aan Nu descendant un escalier / Naakt de trap afdalend (ik schreef er al eerder over) en dus aan het dynamische optreden van Joost Zwagerman denken (misschien moet hij net als de ook regelmatig in De wereld draait door college gevende neuropsycholoog prof. dr. Erik Scherder niet aan tafel blijven zitten. Bewegend in de vrije ruimte komen zijn woorden beter tot hun recht):
‘Van één dagelijkse handeling genoot ma altijd bijzonder: de afdaling van de grote hoteltrap. Zij ging op kop, gevolgd door haar drie meiden. De trap was indrukwekkend. Wel moest ze ervoor oppassen dat haar voeten niet in haar rok verstrikt raakten. Maar ze oefende drie keer per dag. En dat baarde kunst, want ze merkte dat ze de trap stilaan met de vereiste majesteit kon afdalen. Ze zag het in de immense spiegel aan de wand tegenover de trap. Daarin zag ze ook hoe haar drie dochters, misschien met minder allure, maar toch voldoende elegant, volgden. Heel anders in ieder geval dan tijdens de eerste dagen van hun verblijf. Wat had ze zich toen geschaamd over de manier waarop ze de trap afdenderden! Daar moest snel iets aan worden gedaan. Dus was ze met de drie meiden wat gaan oefenen op een diensttrap.’
Volgend jaar wordt Drie zusters in Londen: uit de familiekroniek, 1914-1918 verfilmd. Ik denk niet dat de manier waarop moeder en dochters dan de trap afdalen mijn verbeelding zal overtreffen.
Leave a Reply