Gisteren ging ik dan eindelijk kijken naar de foto’s die het nieuws van het aflopen jaar volgens de jury van World Press Photo het beste verbeelden. Ik verheugde me er op om na die gereproduceerde versies nu de originelen te zien. Er gaat wat mij betreft niets boven een echte afdruk. Die echte afdruk is – voor mij dan toch – de meest directe manier om met de fotograaf mee te kijken, ook al ben ik me er terdege van bewust dat de afdruk waar ik naar sta te kijken niet de enige zal zijn die door de fotograaf of door iemand anders namens hem is gemaakt.
Een afdruk – mat of glanzend – benadert de drie dimensies van de afgebeelde werkelijkheid het meest nauwkeurig. Een afdruk dwingt mij – om meer dan één reden – om heel goed te kijken naar wat ik zie en naar wat er niet te zien is. Of het nu om een foto gemaakt voor journalistiek gebruik gaat of om een foto die als kunst bedoeld is.
In de Nieuwe Kerk kwam ik bedrogen uit. Ik slenterde er lang panelen met daarop in groot formaat de beelden die ik al uit de media kende. Beelden die in de vorm waarin ze daar hangen de naam foto eigenlijk niet verdienen. Beelden die nauwelijks meer indruk maakten dan toen ik ze voor het eerst in de context van het nieuws zag.
De keuze om het zo te doen zal een pragmatische geweest zijn: kosten zullen tegen baten afgewogen zijn, en ook zal meegespeeld hebben dat de foto’s op veel plaatsen getoond gaan worden, ook in de buitenlucht. World Press Photo streeft naar een zo groot mogelijk bereik.
Toch leverde deze wijze van tentoonstellen mij iets op. Hoewel het oneerbiedig klinkt en is – want er hangen alleen maar winnaars in de Nieuwe Kerk – maakte deze uniforme manier van presenteren het mij makkelijk om het kaf van het koren te scheiden. Er was maar een klein aantal beelden waar ik lang bij stil bleef staan.
Dat waren de beelden die zo sterk (en gestileerd zijn) dat zij het ook zonder het nieuws dat ze brachten gered zouden hebben. Eén van die beelden is de foto die John Stanmeyer van immigranten op het strand van Djibouti maakte, dé nieuwsfoto van het jaar. Maar er waren er meer.
Er waren ook nieuwsfoto’s – een nieuwsfoto is voor mij een foto die woorden overbodig maakt (maar dan moet je wel weten waar het over gaat) ofwel een foto die onmiddellijk de noodzaak voelbaar maakt om het nieuws, het verhaal dat erbij hoort tot in de kleinste details te kennen – die mijn aandacht vasthielden. Soms omdat ik het nieuws er niet meteen aan af kon lezen, soms omdat ook ik me schuldig maakte aan het blijven kijken naar de pijn van anderen.
Eenmaal buiten bleek dat ik minder oppervlakkig gekeken had dan ik dacht. Ik begon onmiddellijk de wereld om mij heen in kaders te vangen.
World Press Photo 14 is nog tot en met 22 juni te zien in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
Leave a Reply