‘Vandaag is het precies 75 jaar geleden dat een van mijn lievelingsschrijvers, Joseph Roth, overleed. Ik zou het mooi vinden als hij meer gelezen zou worden. Joseph Roth overleed in Parijs door drankmisbruik, een vorm van uitgestelde, langdurige zelfmoord, omdat hij tussen 1918 en 1939 zich iets in Europa zag voltrekken waarmee hij niet meer uit de voeten kon. Hij verloor twee keer zijn vaderland: één keer door het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije en de tweede keer, een jaar voor zijn dood, door de Anschluss van Oostenrijk. Hij zag en beschreef op een onvoorstelbare manier de opkomst van vreemdelingenhaat, racisme en vooral antisemitisme. Hij schreef bijvoorbeeld: mijn volk — dat zijn de Joden — heeft zijn bloed gegeven voor het Duitse vaderland, in de oorlog, maar ook in de literatuur, de kunsten en de wetenschap, en kijk wat er nu met ons gebeurt. Voor hem was het een ontrafeling van zijn leven’,
zo memoreerde minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans vandaag tijdens een plenair debat in de aanloop naar de Europese top in de Tweede Kamer de 75e sterfdag van Joseph Roth.
Op een ander tijdstip, op een andere plaats – café Scheltema aan de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam – herdachten anderen – (aspirant-) leden van het Joseph Roth Genootschap en andere liefhebbers van zijn werk – dat Joseph Roth op 27 mei 1939 overleed. Hij dronk zichzelf dus het graf in, net als de hoofdpersoon van zijn verhaal De legende van de heilige drinker dat in het jaar van zijn overlijden verscheen.
Nadat Bas Lubberhuizen de bijeenkomst geopend had – hij stond stil bij de eerste aanzetten om de belangstelling voor het werk van Joseph Roth weer aan te wakkeren, het onmiddellijke enthousiasme van deze en gene, resulterend in de oprichting van het Joseph Roth Genootschap en een hommage aan Joseph Roth in de Stadsschouwburg in Amsterdam afgelopen maandag (en op 1 juni a.s. in Oostende: in dat verband maakte Radio Klara een programma over Joseph Roth) – en Geert Mak overtuigend weerlegde dat Joseph Roth alleen een schrijvers-schrijver (en journalisten-schrijver) zou zijn: het werk van Joseph Roth is actueel en verdient – niet alleen daarom – een groter publiek, werd op de plaats waar Joseph Roth regelmatig zat te werken (en te drinken) een plaquette onthuld – met de tekst ‘Das bin ich wirklich, böse, besoffen, aber gescheit’ – waarbij ook Wilfred Oranje, die veel werk van Joseph Roth in het Nederlands vertaalde (hij overleed in 2011), de eer kreeg die hem toekomt.
Daarna was er drank. En er waren bitterballen.
Leave a Reply