Weg van de waarheid
Stel dat ik Telegram voor Mechánico van Geert van der Kolk niet keurig thuisgestuurd had gekregen, maar het had zien liggen in een boekwinkel waar de keuze groot en de concurrentie moordend is. Als het daar op een tafel had gelegen, had ik vast en zeker gepakt om de achterflap te lezen: de verlatenheid die van het omslag afspat zou nieuwsgierigheid hebben opgewekt (en dan die kleuren en dat licht). Vervolgens zou ik afgeknapt zijn op deze tekst: Telegram voor Mecánico is een roman over bedrog en verlies, een spannend en geheimzinnig misdaadverhaal en tegelijkertijd een aangrijpend portret van een eenzame man in een ongelijke strijd tegen de gevestigde orde, het verleden en zijn eigen hart.’
Ik houd niet van misdaadverhalen en wat daarna volgt is me te algemeen.
Maar ik hoefde niet te kiezen. Ik hoefde alleen maar te zeggen dat ik Telegram voor Mecánico wel wilde bespreken. En die toezegging deed ik ongezien. Zonder iets over het boek en de schrijver te weten.
ELIZONDO GUZMAN SAAVEDRA
SALINAS
KOM NAAR MALABACOA – STOP –
JE VADER STERVENDE
Dat het telegram dat Mecánico krijgt iets te maken heeft met een verzekeringskwestie is al na een paar bladzijden duidelijk. En ook begin je al vrij snel te vermoeden wat er aan de hand zou kunnen zijn.
Mecánico weet op het moment dat hij dit bericht krijgt niet anders dan dat zijn vader – visser van beroep – dertig jaar daarvoor op zee gebleven is. Wat er precies gebeurd is, weet niemand, maar Mecánico heeft in de loop van zijn leven – hij was zeven toen het gebeurde – steeds nieuwe plausibele verklaringen bedacht.
Onmiddellijk nadat hij het telegram heeft ontvangen gaat Mecánico tot actie over. Na in Salinas enig vooronderzoek gedaan te hebben vertrekt hij richting Malabacoa. Naarmate hij dat dorp in de bergen dichter nadert – en hem steeds nadrukkelijker afgeraden wordt verder te reizen – worden de scenario’s die hij in het verleden heeft bedacht – verhalen die de werkelijkheid van een vermiste, misschien dode, maar nooit teruggevonden vader draaglijk moesten maken – steeds minder waarschijnlijk. Een andere waarheid begint zich op te dringen.
Eenmaal in Malabacoa aangekomen rest Mecánico niets anders dan het herzien van de familiegeschiedenis. Oog in oog met zijn vader (al wendt Mecánico voor iemand anders te zijn) wil hij genoegdoening. Maar hij krijgt een verhaal dat alles dat hij tot nu toe voor waar en plausibel hield op zijn kop zet.
Mecánico reist langs dezelfde weg waarlangs hij gekomen is terug naar Salinas om daar alsnog af te rekenen met degene die zich over de hoofden van anderen verrijkt heeft.
Hoewel Geert van der Kolk toeschrijft naar een ontknoping, zat ik daar tijdens het lezen van Telegram voor Mecánico niet op te wachten. Dat bedoel ik positief: voor mij is het misdaadaspect van ondergeschikt belang. Voor Geert van der Kolk niet: uit een interview met Jan Donkers in NRC – Met een roman ga je buitengaats, 16 mei 2014 – maak ik op dat Geert van der Kolk, die het misdaadaspect niet wegwuift, maar als het gesprek er op komt, juist verwijst naar James Cain als inspiratiebron. In datzelfde interview verwijst haar naar feiten die aan de basis van zijn roman liggen – in zijn woonplaats Washington worden regelmatig mensen uit El Salvador en Guatemala opgepakt vanwege verzekeringskwesties zoals in Telegram voor Mecánico – en laat hij blijken dat Salinas, een vissersdorp in de Dominicaanse Republiek waar de bevolking ofwel in de zoutpannen werkt ofwel vist, voor hem geen onbekend terrein is.
Wat ik veel interessanter vind, is dat Geert van der Kolk zonder te moraliseren laat zien hoever mensen bereid zijn te gaan – vanuit goede bedoelingen en kwade wil, daarvoor een heel specifiek decor kiest (met de bijbehorende omgangsvormen en mores), maar er toch een universeel verhaal van maakt (over rouw, schuld, boete), en hij en passant ook het leven met verhalen tot een thema maakt. Je kunt Telegram voor Mechánico ook lezen als een roman over de kracht van verhalen en de noodzaak om de gaten die in de werkelijkheid vallen te stoppen met verhalen. Zo heb ik de roman van Geert van der Kolk vooral gelezen.
In Telegram voor Mecánico zoek je tevergeefs – en ik vind dat jammer – naar zinnen die mooi en metaforisch zijn, maar de zinnen die er staan zijn wel effectief. Ze zeggen wat ze moeten zeggen op een toon die hoort bij de personages. En er klinkt op momenten dat het verhaal het nodig heeft precies de goede ondertoon in door (spot, weerzin, humor, ongeduld).
Leave a Reply