Yahya Hassan: wat heeft het eigenlijk met poëzie te maken?

Een dichtbundel waar 100.000 exemplaren van verkocht worden. Het zou voor een poëzieliefhebber als ik goed nieuws moeten zijn. Omdat iedereen weet dat ik een poëzieliefhebber ben, beginnen mensen er ook over bij me. De consensus lijkt te zijn dat zo’n bestseller goed is voor de poëzie, en dus voor de wereld. Ik weet het zo net nog niet.

‘Zodra iemand anders het leuk vindt, vind jij er niks meer aan.’ Die opmerking, in talloze variaties, heb ik vaak naar mijn hoofd gekregen. Maar dat is niet waar. Wel vind ik cultuuruitingen verdacht die ineens heel populair worden onder mensen die het betreffende genre – in casu poëzie, maar vaak ook betreft het fictie, non-fictie, arthouse film of klassieke muziek – normaliter volstrekt links laten liggen.

En dat is wat er nu gebeurt. Ik weet natuurlijk niet precies hoe het in Denemarken is met de poëzieverkoop, maar ik kan me goed voorstellen dat het daar niet veel beter is dan hier. Dichtbundels verkopen gewoon niet. Zelfs topdichters hier in Nederland verkopen niet meer dan 3000 exemplaren van een bundel en moeten de rest van hun inkomen bij elkaar schrapen met voordrachten, werk in het subsidieapparaat en andere schnabbels.  Verkoopt een dichter dan eens wat meer, dan heeft het meestal weinig te maken met wat er in het boek staat.

Ik ben een estheet in een tijdperk waarin maatschappelijke relevantie, persoonlijke herkenning en ‘straatrumoer’ tot norm zijn verheven. Ik doe dus niet mee aan hypes en ik lees wat ik lees omdat ik een esthetisch genoegen beleef aan de tekst. Waar een boek ‘over gaat’ interesseert me in het algemeen weinig. Of dat aansluit bij de actualiteit al helemaal niet.

En een estheet zal al gauw hebben gezien dat de bundel van Hassan geheel in hoofdletters gezet is en dat hetgeen hij voorleest, als je de ondertiteling moet geloven, niet veel meer is dan een droge opsomming van zijn traumatische jeugdervaringen. De literaire critici schijnen enthousiast te zijn, maar de recensie van Guus Bauer die ik op Tzum las slaagt er, net als de rest van de berichtgeving, in om geen enkel steekhoudend tekst-intrinsiek argument te geven waarom we dit boek zouden moeten lezen. Dat belooft, voor een estheet dan, weinig goeds. Maar ik zal wel weer wereldvreemd, zuur en elitair zijn.

Trouwens: welke actualiteit? Wat is er eigenlijk te melden over moslims? De hele hype rondom moslims is een kunstmatig gecreëerd opiniecircus dat alleen maar dient om rechts-populistische politici bij hun achterban in het gevlei te houden en die mede wordt gedragen door de rest van de politiek en  de media (‘De dichter wordt zwaar beveiligd!’, ‘Doodsbedreigingen!’), waar blijkbaar het vermogen of de wil ontbreekt om een eigen agenda te bepalen. Zo blijft ‘moslim’ een buzzword en hangt over alles wat er in Europa gezegd en geschreven wordt de volstrekt uit de lucht gegrepen aanname dat er een direct verband is tussen vrouwen en kinderen in achterstandswijken die mishandeld worden (want dat doen blanke mensen namelijk ook – dat zegt de dichter nota bene zelf in een interview) en het wereldwijde (en helaas reële) gevaar van gewelddadige, zich moslim noemende  groeperingen. Een onderbuikgevoel, noemen we dat. En op dat onderbuikgevoel surfen niet alleen politici zonder scrupules graag mee, ook uitgevers kunnen er wat van.

En ik doe er ook aan mee, want ik zit dit stuk te tikken. Bah.

Maar ik zie ook in dat ik kritiek heb op Hassan en zijn werk en dat ik die kritiek fundeer op een paar minuten televisie en wat blogberichten. Ik mag dan als recensent met pensioen zijn en voor journalist niet erg in de wieg gelegd, ik realiseer me terdege dat ik dat vermaledijde boek nu, in de onvermijdelijk geworden Nederlandse vertaling die vandaag gepresenteerd wordt, zal moeten lezen en onbevooroordeeld onderzoeken op zijn intrinsieke literaire kwaliteiten. En dat ga ik dus doen.

Niet dat het iemand een moer interesseert, maar goed.