Gisteren begon het en vanavond is het de beurt aan Oranje. In Salvador de Bahia beginnen zij het WK tegen de ploeg waar ze hun vorige WK-wedstrijd ook tegen speelden. Toen won Spanje en werd Nederland weer – voor de derde keer – geen wereldkampioen.
São Salvador da Bahia de Todos os Santos (Heilige verlosser van de Allerheiligenbaai). Sinds 1549. 12° 58′ 29″ S, 38° 28′ 36″ W, 706 km². 2.998.056 inwoners (2009).
Lang geleden aanschouwde Cees Nooteboom er de favelas en dacht er het zijne van. Hij zag het somber in voor Brazilië.
‘Bahia, December 1967. Een Nederlander die hier woont neemt mij mee naar de favelas – krottenwijken, niet zoals in Rio tegen de heuvels gebouwd, maar op palen in het water. Als we op weg gaan valt tegelijk met de nacht de tropische regen, en alle twee vallen ze hard en snel. De voorruit wordt vloeibaar, de lichten van de tegenliggers smelten, en dan ineens is de regen afgelopen maar het duister niet. We verlaten de stad en komen op zandwegen die nu modder zijn. Grote bussen ploegen slijk opspuitend voor ons uit, links en rechts zie ik lage huizen, winkels, bars. Het donker is ons te snel af geweest, die avond zal ik de favelas niet meer zien. Van boven op een heuvel zie ik dat hele gezwel, de bijstad, liggend in het water: hutten en krotten op palen, honderddertigduizend inwoners, het andere gezicht van het mooiste land van de wereld.
(…)
De fotograaf staat stil en slikt het in met zijn camera, de onbevangenheid van de kinderen, de passieve onverschilligheid van de vrouwen, de agressie van de mannen. De bewoners van de favelas zijn trots. Zij willen niet dat een ander hun armoede ziet, en die zien we, de armoede, die nog niet eens die van het noorden van Brazilië is waar sommige jaren van honger gestorven wordt, de armoede van de tienduizenden die naar de kustgebieden gekomen zijn omdat daar misschien meer kansen zijn, het letterlijke lompenproletariaat waarvoor niet eens zover daarvandaan een Argentijn een hondse dood is gestorven in de beste Latijns-Amerikaanse tradities.
We lopen terug. De Hollander bekent nu dat hij, die hier drie jaar woont, er ook nooit eerder in gegaan is. Omdat men dat niet doet. Een ander vertelt me dat het in India erger is. En een Braziliaan zegt dat ze niet eens in huizen willen wonen. Het zal wel. Een ding is zeker, met retoriek, ook deze, en met de dardoor opgewekte liefdadigheid, is er geen mogelijkheid van een oplossing. Brazilië is een grandioos land, maar het is ook een door corruptie, onbetekenend leiderschap en waanzinnige problemen geteisterd land. De grootte, die zo machtig aandoet, maakt het dubbel onbestuurbaar, ook voor een eventueel revolutionair bewind.’
(uit: Een ochtend in Bahia)
Inmiddels is Brazilië een economie in opkomst. En omdat de meeste mensen de honger te boven zijn, zijn ze nu toe aan een volgende trede op de piramide van Maslow. Ze hebben geen behoefte aan brood en spelen. Ze willen zorg en onderwijs. Daarom gaan ze massaal de straat op om te protesteren tegen het kampioenschap dat heel veel – meer dan de vorige twee WK’s samen – geld kost.
Leave a Reply