Ver van huis en haard wil een mens wel eens door weemoed overvallen worden. Zo ook N.P. van Wyk Louw in de tijd dat hij in Amsterdam aan Zuid-Afrika dacht. De bundel Tristia (1962) kwam tot stand tijdens zijn verblijf in Amsterdam, waar N.P. Wyk Louw acht jaar hoogleraar Afrikaans was.
In dit bundel staat het gedicht Karoo-dorp: Someraand. In de tweede strofe van dat gedicht staat een zin waarin het woord tennis voorkomt:
Karoo-dorp: Someraand
Die laat-middag het room geword
en treine wat ver fluit
en ‘n wit-bont klaas-skáwagter
wat wag-hou op ’n kluit
en rook uit die lokasie rook
en by die dorpsdam sing
en mense in tennisbroekies loop
die koper skemer in
dóér op die nasionale pad
loop motortjies onhoorbaar, hoog;
Oum-Appie-Slagkraal se ou fiets
kom staan, vanself, moeg, voor die oog:
Tant’-Tolie-met-die-kanker kom
sit op die bordienghuis se stoep:
vanaand gaan hoor ons nog hoe sy
die Here en die uile roep.
Volgens Mildred Jacobs die dit gedicht ontleedt en toelicht is wat N.P. van Wyck Louw in die strofe schetst het toonbeeld van kleindorpse indrukken:
‘In strofe 2 gee die herhaling van die voegwoord “en” ’n rustige en ontspanne opstapeling van indrukke. Die inwoners en hul onderskeie aktiwiteite is die toonbeeld van kleindorpse rustigheid. Die rook uit die lokasie dui aan dat dit die tyd van die dag is wanneer die mense besig is met die voorbereiding van die aandete. ’n Ontspanne atmosfeer word geskep deur die mense wat by die dorpsdam sing en die mense wat van die tennisbane terugkom. Net soos in strofe 1, lê die rustige en ryk stemming weer in die metafoor: die “koper skemer”. Die alliterasie in die twee woorde bind dié woorde nie net klankmatig nie, maar sorg ook vir ’n semantiese verwantskap. Koper is ’n diep en ryk kleur wat die gloed van die ondergaande son visueel illustreer.’
Dat mag zo zijn, maar misschien is er ook veel voor te zeggen dat N.P. van Wyck Louw een stilte voor een storm beschrijft.
Het was overigens deze N.P. van Wyck Louw die Adriaan van Dis aanzette tot het bezigen van simpele taal: ‘N.P. Van Wyk Louw heeft in die zin een enorme invloed op mij gehad. Door het lezen van het Afrikaans begon ik zelf, al jaren in stilte schrijvende, mijn schroom te overwinnen om te schrijven zoals ik dat zelf wou. Dat was niet met de deftigheid, de gedragenheid die zo vaak aan literatuur kleefde of zoals je die op school leerde – zeker tijdens je studie Nederlands. Het leek me zo mooi om met simpele taal, met een soort lyriek en directheid, in een ogenschijnlijke eenvoud over zware dingen te schrijven.’
Leave a Reply