Ik kan me niet herinneren dat Godenbijeenkomst op de wolken van Cornelis van Poelenburch mij in Het Mauritshuis ooit tot nauwkeurig kijken heeft aangezet. Sterker nog: ik zou niet weten waar het daar hangt en welke werken het gezelschap houdt. In ieder geval hing het in het Gemeentemuseum Den Haag, waar het gedurende de verbouwing van Het Mauritshuis tijdelijk asiel kreeg, op ooghoogte. Ik verbeeldde me dat het bovendien net als de andere schilderijen meer ruimte had en minder last van het lamplicht dan in de zalen van het stadspaleis. Hoe dan ook: ik keek zoals ik nog nooit naar dit schilderij gekeken had.
Ze verkeren al zo lang in elkaars uitgelezen gezelschap dat ze een uitgebluste indruk maken. Heel veel aandacht voor een ander hebben ze niet, al wenden sommigen interesse voor een ander of zijn of haar verhaal voor. Zelf het flirten gaat niet van harte en ook niet vol overgave. Zijn ze moe of voldaan of in gedachten verzonken, dat is de vraag.
Het is dat ze als goden te boek staan, maar als iemand gezegd had dat het mensen zijn, zou ik dat ook geloofd hebben. Mensen in een hiernamaals dat bij gebrek aan tegensprekend bewijs door ons achterblijvers boven de wolken is gesitueerd en hemel genoemd wordt.
Ik dacht de hemel als concrete bestemming al lang geleden afgezworen te hebben, dus de vraag die spontaan bij mij opkwam verbaasde, me. Als dit de hemel is: wat doet die man met de zeis daar dan? Wordt er in de hemel ook gestorven? Ik vind het bepaald geen geruststellende gedachte dat degenen die de hemel hebben weten te bereiken nog een keer voor hun leven moeten vrezen.
Het bleek een misverstand. De man met de zeis op het schilderijvan Cornelis van Poelenburch is niet degene voor wie ik hem houd. Hij is de Dood niet. Hij is of Kronos of Chronos. Van Chronos wordt gezegd dat hij als landbouwgod de seizoenen en daarmee de tijd in zijn greep had. Chronos werd Vadertje Tijd met zandloper en zeis.
Over Kronos gaat het verhaal dat hij met de sikkel die hij van zijn moeder Gaia kreeg zijn vader ontmande en dat hij diens nageslacht opslokte om zijn eigen positie niet in gevaar te brengen.
De man met de zeiszal dus Kronos wel zijn. Het kind geeft de doorslag. Het kind dat hij dus niet onhandig vasthoudt, maar dat hij op het punt staat te verorberen. Niet dat dit schilderij Godenbijeenkomst op de wolken heet.
Nu moet ik alleen nog naar Het Mauritshuis om te kijken waar het daar hangt en of het in het Gemeentemuseum inderdaad beter hing. Want misschien heb ik me dat alleen maar verbeeld.
Leave a Reply