Marguerite Duras heeft heel veel gezegd en geschreven over schrijven. Dat moet ook wel, want uiteindelijk is Marguerite Duras schrijven (zelfs als ze filmt schrijft ze: haar films en boeken vormen tweeluiken). David Van Reybrouck is de tweede zomergast die Marguerite Duras laat zien (volgens mij was Kristien Hemmerechts de eerste).
Die eerste keer was ook de eerste keer dat ik bewegend beeld zag van Marguerite Duras. Inmiddels heb ik haar veel vaker zien bewegen. Bewegend maakt ze een veel minder strenge indruk dan op foto’s.
In Schrijven /Écrire vertelt Marguerite Duras wat schrijven voor haar betekent. Hoe diep het schrijven zit.
‘Altijd moet er een afstand zijn met betrekking tot de andere mensen ronde degene die de boeken schrijft. Dat is een vorm van eenzaamheid. De eenzaamheid van de schrijver, de eenzaamheid van het geschrevene. Om de zaak in gang te zetten vraag je je af wat het toch was, die stilte om je heen. En bij vrijwel iedere stap die je zet in een huis en op alle uren van de dag, bij elke belichting, of het licht nu van buiten komt of van de lampen die overdag branden. Die feitelijke eenzaamheid van het lichaam wordt de, onaantastbare, eenzaamheid van het geschrevene. Ik sprak daar met niemand over. In die periode van mijn eerste eenzaamheid had ik al ontdekt dat schrijven was wat ik moest doen. Daarin was ik al bevestigd door Raymond Queneau. Het oordeel van Raymond Queneau, alleen dit zinnetje: “Doe niets anders, schrijf.”
Schrijven, dat was het enige wat mijn leven vulde en het glans gaf. Ik heb het gedaan. Het schrijverschap heeft me nooit losgelaten.’
Totale overgave.
‘Een geweldige schrijfster’, noemt David Van Reybrouck haar. ‘Vaandeldraagster van de nouveau roman. Wat een vrouw. Wat een obsessie met taal.’
‘Haar romans zijn niet perfect. Ze worden voor een belangrijk deel door toeval bepaald. Ze zijn niet volgens de regels van de romankunst geschreven.’ David van Reybrouck houdt van haar poëtische manier van proza schrijven, waarin het verhaal ondergeschikt is aan de sfeer. Volgens hem schrijft Marguerite Duras zo recht toe recht aan dat je haar zelfs met alleen het Frans van de middelbare school kunt lezen.’
Net als Marguerite Duras zondert en sluit David Van Reybrouck zich tijdens het schrijven af. Wat zij over eenzaamheid is hem niet vreemd.
‘Ik snap dat zeker. Mijn meest primaire loyaliteit ligt bij dat wat nog niet bestaat. Ik ben niet gezellig als ik schrijf, ik sluit me af en ik reken op begrip. Ik heb die afzondering echt nodig. Chapeau voor al die onderwijzers en priester-dichters die na hun werk nog in staat zijn om te schrijven. Ik kan dat niet.’
‘Ik kan heel snel schrijven, maar het duurt steeds langer voordat ik kan gaan schrijven. Voordat aan de voorwaarden is voldaan. Ik moet bevrijd zijn van al mijn zorgen…
Stilte. Tijd. Rust. Dat heb ik nodig. De rust om af te kunnen dalen naar mijn eigen donkerte.’
Na het grote succes van Congo: een geschiedenis en de vele spreekbeurten naar aanleiding van Tegen verkiezingen maakt David Van Reybrouck zich op om te gaan schrijven. ‘Nu creëer ik de voorwaarden om weer de stilte in te gaan.’
Schrijven is voor David Van Reybrouck, die niet de ambitie heeft om een volgend boek op een vorig te laten lijken ‘tasten in het duister. Ik heb geen planning.’
(Benoît Jacquot – die drie keer de regie-assistent was van Marguerite Duras, bij: Nathalie Granger, La Femme du Gange en India Song – maakte, niet zonder de medewerking van Marguerite Duras, op basis van Écrire de film Écrire, en La Mort du jeune aviateur anglais, een verhaal dat onlosmakelijk met Écrire verbonden is, ook in het boek.)
Leave a Reply