Van bedevaarten ziet Nelleke Noordervliet vrijwillig af. Dat is wel zo consequent als je niet gelooft in het verhoren van gebeden. Maar tegen het bezoeken van graven en andere lieux de mémoire heeft zij geen enkel bezwaar. Sterker nog, ze doet dat zelfs regelmatig.
In haar column in het geschiedenisprogramma OVT vertelde ze gisteren hoe ze afgelopen zomer in Lourmarin het woord richtte tot Albert Camus.
Terugkijkend op dat bezoek moet ze toegeven dat ze niet helemaal ongelovig is: ‘maar naar dat graf gaan en er bij gaan zitten luisteren naar de wind door de oleander en de warmte van de zon te voelen in de steen en tegen die dode schrijver te zeggen “dank je wel”, dan ben je toch wel een beetje een soort gelovige.’
De presentator van OVT zag de lol van die column wel in: ‘een voormalige katholieke jonge vrouw op leeftijd die een hommage brengt aan de heilige van de autonomie van de mensheid in plaats van aan en of andere ander soort heilige’.
Al eerder getuigde Nelleke Noordervliet van haar schatplichtigheid aan Albert Camus. Toen haar in 2002 door de NRC voor de rubriek Het beslissende boek gevraagd werd welk boek haar (schrijvers)leven bepaald heeft noemde ze De mens in opstand en Le premier homme staat op haar lijstje van boeken die ‘we’ zeker gelezen moeten hebben dat ze maakte voor HP/De Tijd.
In haar meest recente essaybundel Schatplicht (2013) is Camus, de Algerijn opgenomen, de tekst van een lezing die ze in 2005 in de serie De schrijver als lezer uitsprak. Die lezing begint met de dood van Albert Camus – hij komt om als de auto waarin hij zit tegen een boom tot stilstand komt, aan het stuur zat zijn uitgever Michel Gallimard. Ook hij overleefde het ongeluk niet – en het onaffe manuscript van Le premier homme.
Albert Camus begon aan Le premier homme nadat hij zich teruggetrokken had uit openbare discussies over de toekomst van Algerije (Camus stond een federalistisch Algerije voor dat verbonden is met Frankrijk). Volgens Nelleke Noordervliet had hoe het dat zag niet duidelijker en overtuigender verwoord kunnen worden dan in Le premier homme: ‘Een welsprekender onderbouwing van zijn standpunt is nauwelijks denkbaar. De periode en de politieke omstandigheden waarin Camus Le premier homme schrijft zijn wezenlijk voor de interpretatie ervan. Het zijn geen vrijblijvende jeugdherinneringen. Het is een politiek boek, een programmatisch boek misschien wel.’
Leave a Reply